Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1946, Blaðsíða 45

Náttúrufræðingurinn - 1946, Blaðsíða 45
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 39 Blóðið og efni þess Frá fornu fari hafa hugmyndir manna um blóÖið verið nátengdar lífinu. Með frumstæðum þjóðum að fornu og nýju tíðkuðust blóð- fórnir, og eins var blóð mjög notað til vígslu helgra hluta og athafna. Á miðöldum ríktu margskonar hjátrú og hindurvitni í sambandi við blóðið, og var það þá einatt sett í tengsli við sálina og sálarlíf manna. Því voru eignaðir ýmsir dulspekilegir og dularfullir eigin- leikar. Nútíma raunvísindi liafa rutt hjátrú og hindurvitnum til hliðar í þessu efni eins og svo mörgum öðrum, og í staðinn er komin þekk- ing á efnafræðilegri samsetningu þeirra efna, sem í blóðinu eru og skilningur á gagnsemi þeirra og þýðingu við lyflækningar og læknis- aðgerðir. Blóðið er vefur, byggður upp af mörgum hinum sömu efnum og aðrir vefir líkamans, vatni, söltum, sykrum, fituefnum og eggja- hvítuefnum, en öll þessi efni eru fljótandi svo að þau megi berast um líkamann og viðhalda jafnvægi innan hans. Snemma á 17. öld uppgötvaði enski læknirinn Harvey hringrás blóðsins um líkamann, og nokkru síðar á sömu öld, sem varð að- njótandi hinna fyrstu sterku sjóntækja, tókst að sýna fram á að cellur væru á floti í þessum streymandi vökva. Auðveldlega má skilja cellurnar frá vökvanum með skilvindu á sama hátt og rjómi er skil- inn frá mjófk. Léttara efnið er vökvi, sem nefnist blóðvökvi (plasma). I þyngra efninu eru allar cellur blóðsins, þær eru af ýmsum gerðum, en ein cellutegund, rauð að lit, er að rúmtaki til næstum helmingur blóðsins. Rauðu cellurnar, eða rauðu blóðkornin, eins og þau venjulega eru kölluð, hafa það veigamikla hlutverk að annast öndun líkamans. í hvert skifti sem andað er, berst ákveðið magn af ildi loftsins niður í lungun og þar sameinast það sérstöku efni, blóðrauðu (hemoglobini) rauðu blóðkornanna, og flytur það síðan til vefja líkamans. Blóðrauðan er eggjahvítu efnasamband, sem hefir í sér bundið járn á þann liátt, að það veldur bæði lit blóðsins og skyld- leika þess við ildi. Líkaminn þarfnast rauðra blóðkorna þegar hann hefir orðið fyrir miklum blóðmissi, þegar gera þarf mikla holskurði, og eins til þess að bægja frá yfirliðum, sem mönnurn oft hættir til að fá, ef þeir eru að ná sér eftir mikil sár og áverka. Er því oft dælt blóði í menn, er svo stendur á.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.