Náttúrufræðingurinn - 1946, Blaðsíða 30

24
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
Sem eðlilegt er voru það einkum sæþörungarnir, sem vöktu hér
eftirtekt manna, því að gróður þessi er hér víða mjög áberandi við
strendur landsins. Þang og þari var mikið notað til fóðurs, áburðar
og eldsneytis, en fjörugrös og söl til manneldis. Hefur margt verið
skrifað um þessa þörunga og nytsemi þeirra. Má þar einkunr nefna
ritgerð um söl eftir Magnús Ketilsson (1775) og ritgerð um ætar
þarategundir eftir Magnús Stepliensen (1808). Ennfremur er mikið
um íslenzka sæþörunga og nytsemi þeirra í bók Björns Halldórsson-
ar, Grasnytjar (1783), og í sjóþarafræði eftir I.yngbye (1819).
Fyrstu tilraunina, til Jress að sernja vísindalega, íslenzka grasa-
fræði, gerði Oddur læknir Hjaltalín að tilhlutun Bókmenntafélags-
ins. Bók Hjaltalíns, sem nefndist Islenzk Grasafræði, kom út árið
1830. Var bók Jressi nær eingöngu byggð á eldri ritum og rannsókn-
um annarra, en ekki á athugunum höfundarins sjálfs. í bókinni eru
taldar 57 tegundir þörunga. Eru þeim gefin Jrar íslenzk nöfn, sem
eru líkleg til Jress að festast í málinu.
A 19. öldinni voru gerðar talsverðar rannsóknir á þörungagróðri
í hverum og laugum á íslandi. Árið 1840 gaf Liebmann út bók urn
Jretta efni, sem byggð var á sýnishornum, er J. Steenstrup safnaði hér
á ferðum sínum 1839—’40. Um þörungagróður í íslenzkum laugum
skrifuðu seinna: P. Hariot (1893), sem getur um 10 tegundir af blá-
grænum þörungum og 24 tegundir af kísilþörungum, og E. Belloc
(1894), sem bætir við 34 tegundum af grænþörungum og 76 tegund-
um af kísilþörungum.
Enskur grasafræðingur, L. Lindsay, skrifaði, eftir þeim heimild-
um, er hann náði til, íslenzka Flóru, sem átti að ná yfir allar íslenzk-
ar plöntur, er þekktar voru árið 1860. í bók þessari, sem kom út í
Edinborg 1862, eru taldar 89 tegundir af þörungum, þar af 16 úr
fersku vatni. Af þessum 16 tegundum voru 7 tegundir blágrænir
Jrörungar og 9 tegundir grænþörungar. Seinna (1867) bætti Lindsay
við fáeinum kísilþörungum. Hefur Lindsay hvorki þekkt rit Lieb-
manns, sem áður var getið, né lieldur rit Chr. Ehrenberg (1843), þar
sem getið er um 50 tegundir af kísilþörungum frá íslandi.
Af meiri háttar ritgerðum um íslenzka þörunga á síðari hluta 19.
aldar má nefna: „Om Algevegetationen vid Islands kúster", eftir H.
F. G. Strömfelt (1887), sem ferðaðist hér sumarið 1883 og „Nogle
Ferskvandsager fra Island", eftir F. Börgesen (1898). Börgesen getur
um 85 tegundir af grænjrörungum, en engra þörunga annarra.
Með útgáfu ritverksins The Botany of Iceland, var hafið mjög
þarft verk, en það var að safna á einn stað öllu því, sem vitað var