Náttúrufræðingurinn - 1946, Side 21

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
15
grænlenzki. Yfirleitt er grænlenzki þorskurinn í öllum aðalatriðum
miklu líkari þeim íslenzka, en þeim ameríska. Eftir öllu þessu að
dæma, virðist það mjög líklegt, að eigi sé neitt samband milli ís-
lenzka og ameríska þorksins.
Eitt af þýðingarmestu viðfangsefnum þorskrannsóknanna við
Grænland hefur verið það, að fylgjast vel með aldurssamsetningu
stofnsins frá ári til árs. Eins og kunnugt er, má lesa aldurinn á kvörn-
um þorsksins. Ef maður brýtur þorskskvörn og skoðar sárið undir
smásjá, er hægt að sjá þar vaxtarbauga, líkt og í stofnum á tré eða
hornum á kind. Hefur verið safnað miklum gögnum af kvörnum
árlega, til Jress að rannsaka aldurinn. Alls hefur nú verið lesinn aldur
á um 40 Jnisund þorskum fram að árinu 1939, að því meðtöldu. Það
hefur komið í ljós, að Jrorsksstofninn við Grænland endurnýjast ekki
með jafnri og reglulegri viðbót af yngri fiski hvert ár. Hér er um að
ræða miklar sveiflur, Jrar sem sum árin skila varla nokkru í stofninn,
en önnur ár geta skapað mikla árganga. Þetta fyrirbrigði er vel þekkt
frá íslandi, en við Grænland, þar sem þorskurinn er nær takmörkum
útbreiðslusvæðis síns, virðist Jrað vera ennþá ljósara. Hér getur, Jregar
vel árar, Jrroskast mikill árgangur af Jrorski, sem mikið ber á síðar í
veiðunum, ef til vill árum saman. Með fiskirannsóknunum hefur
tekizt að fylgja þessu. Við höfum getað gert okkur hugmynd um
stærð árganganna, strax þegar þeir eru ársgamlir eða fjórum árum
áður en Jreir fara að koma fram í veiðinni. Á aflatímabilinu, sem að
framan er rætt um, liafa komið fi'am ýmsir góðir árgangar, t. d. 1917,
1922, 1924, 1926, 1931, 1932 og 1934, og hafa Jreir síðan, þegar þeir
komust upp, haft hina mestu þýðingu fyrir veiðarnar. Þó ber árgang-
urinn frá 1922 langt af öllum hinum. í fiskveiðunum við Grænland
fara árgangarnir fyrst að gera vart við sig, þegar þeir eru 4 ára gamlir.
Þá eru þeir fyrst orðnir það stórir, að hægt er að veiða Jrá með Jreim
tækjum, sem notuð eru. Þýðing árganganna fyrir veiðarnar kemur
þó fyrst fram, svo nokkru nemi, þegar þeir eru 5 ára, því þá eru Jneir
komnir yfir J)á stærð, sem heimilt er, lögum samkvæmt, að selja til
verkunar.
Ég hefi áður í Jressari grein farið nokkrum orðum um Jrá óhemju
af ungfiski, sem skyndilega kom fram, alls staðar við Vestur-Græn-
land árið 1926. Þarna var árgangurinri frá 1922 í fyrsta skipti á ferð-
inni, sem fjögurra ára gamall fiskur, og réði hann miklum alda-
hvörfum í fiskmergðinni. Árið 1930 byggðist nærri [)ví allur aflinn
á tveimur árgöngum, árgöngunum frá 1922 og 1924, sem þá voru 8
og 6 vetra gamlir. Veiðin náði hámarki sínu þetta ár, með 8 þúsund