Náttúrufræðingurinn - 1949, Blaðsíða 11

GERLARNIR í SJÓNUM
57
TAFLA III.
Fjöldi loftháðra gerla í 1 g af botnleðju d 1200 m dýpi, 10 milur
frá ströndinni (ZoBell 1934).
Sýnishorn Gerlafjöldi í J g
nr. Efst í leðjunni í 10 cra dýpi
601 96000 18000
602 220000
603 145000 43000
645 132000 15200
647 186000 30000
Þessi mikli gerlaljöldi í botnleðju sjávarins er glöggt merki þess,
að þarna fer fram mikil rotnun. í yfirborði leðjnnnar er mest um
loftháða rotnunargerla (4/j), en þegar neðar dregur verður minna
um þá, en af loftóháðum og loftfælnum gerlum verður meira. Er
þarna líkt ástatt og í jarðveginum á þurrlendinu.
Það gefur að skilja, að í botnleðjunni er mjög mikið af verðmæt-
um næringarefnum, m. a. af köfnunarefnis- og fosfórsamböndum,
sem, eins og áður var getið, eru takmarkandi elni í sjónum. Þarna
ætti því að vera góður jarðvegur fyrir alls konar sjávarjrlöntur. En
hér er það annað skilyrði sem vantar, og það er Ijósið. Tillífun
kolsýrunnar með hjálp sólarljóssins er eitt höfuðskilyrði þess, að
plöntur með blaðgrænu geti lifað, en þann'g eru langflestar plöntur.
Sæþörungabeltin meðfram ströndum sjávarins sýna þetta ljóslega.
Ei'st eru aðallega grænþörungarnir, þá brúnþörungarnir og neðst
rauðþörungarnir, en tveir síðast töldu þörungaflokkarnir hafa sér-
stök litarefni (brúnt og rautt), sem gera þeim mögulegt að hagnýta
það litla ljós, sem til þeirra berst. Þegar komið er niður fyrir h. u. b.
60 m dýpi, megnar varla nokkur þörungúr að lifa vegna myrkurs.
Sé sjórinn ekki tær, liggja mörkin ofar. Aí þessu leiðir, að á botni
sjávarins er enginn grænn plöntugróður, að undan skildu mjóu
belti með ströndum fram.
Nokkuð af efnum botnleðjunnar getur borizt upp til yfirborðsins,
annaðhvort við öldugang eða strauma. Á straumamótum geta rnynd-
a/.t straumar í lóðrétta stefnu, og einnig geta þeir myndazt vegna
kólnunar á yfirborði sjávarins. Við slíka strauma berast næringarefn-
in upp undir yfirborðið, þar sem ljósið nær til, og þar getur plöntu-
svifið hagnýtt þau. Þessi efnaflutningur er mjög mikilvægur fyrir
allt æðra líf í sjónum, og verður ekki farið nánar út í það hér.