Náttúrufræðingurinn - 1949, Blaðsíða 23

l’APPÍR
69
það sem af er þessari öld. Pappírsskortur líðandi árs er þá aðeins
fyrirboði þess, er síðar verður í ríkari mæli.
VI. Viðarslíp, aðalhráefnið i dagblaðapappir.
Hráefni þau, sem notuð eru í pappír, eru aðallega tvenns konar,
annars vegar el'ni þau, sem eru trefjakennd og halda blaðinu sarnan,
en liins vegar ýmiss konar fylliefni, sem oftast eru aðallega notuð til
drýginda, enn fremur límandi efni og litandi efni, þegar svo ber
undir.
Fyrst skal nú getið þess efnisins, senr talizt getur hvort tveggja í
senn, fylliefni og trefjakennt efni, enda er pappír sá, sem úr því er
gerður, langalgengastur allra pappírstegunda. Hann er dagblaða-
pappírinn, en efnið er svonefnt viðarslíp eða slípmassi. Slípið er
framleitt úr trjáviði, einkum greni. Er trjástofnunum þá þrýst fast
upp að hverfisteini, sem er úr sandsteini og á sífelldri hreyfingu.
En vatn er stöðugt látið renna á steininn, og slípast þá trefjakennd-
ur mulningur af viðnum, unz hann er að fullu þrotinn, en viðar-
slípið rennur frá sem trefjagrautur. Vatnið er fyrst síað frá, en síðan
eru trefjarnar pressaðar til að ná sem mestu vatni úr þeirn og að
lokum þurrkaðar
Viðarslíp er aðallega notað til framleiðslu pappa og pappírs.
Trefjarnar þurfa því að geta myndað samanliangandi blað, þær
þurfa að geta flækzt saman og tengzt svo hver annarri, að þær losni
ekki í sundur, þótt blaðið þorni. Hafi þær ekki þenna eiginleika,
eru þær gagnslausar eða gagnslitlar til framleiðslu pappírs. Er þetta
því hinn mikilsverðasti eiginleiki þeirra. Að því ber að stefna við
framleiðsluna, að þær liafi þenna bindandi eiginleika í sem ríkust-
um mæli. Og það skiptir mestu í því sambandi, hvernig slípun við-
arins er liagað. Ef viðurinn er ekki slípaður niður eftir vissum regl-
um, getur svo farið, að trefjarnar bindist alls ekki hver annarri.
Þegar trjáviður er slípaður með réttum hætti og vatn leikur um
hann, ummyndast trefjarnar á yfirborðinu kemískt, þær verða meira
eða minna hlaupkenndar vegna vatns þess, sem þær taka í sig og
binda. Er þessi ummyndun nefnd vatnsl)inding eða liýdratíserun,
en hið hlaupkennda yzta lag gel. Trefjar, sem hafa bundizt vatni á
yfirborðinu, tengjast fastar hver annarri, þegar þær þorna, en trefj-
ar, sem hafa ekki bundizt vatni. Er það þessi ummyndun trefjanna
og eiginleikar henni samfara, sem valda því, að hægt er yfirleitt að