Náttúrufræðingurinn - 1949, Blaðsíða 18

64
N 'ÁT TIJ RUFRÆBIN GURINN
aiinarri. Þegar kominn var ferhyrningur a£ mergræmum á brettið,
var farið að leggja ræmurnar þvert ofan á hinar fyrri. Stundum var
bætt við þriðja laginu, og lágu ræmurnar þá eins í efsta og neðsta
iagi. Að því bunu var sett pressa á þær. Hinn mjúki mergur þrýstist
þá saman, og mergvökvinn, sem jafnframt pressast úr honum, fyllir
upp sérhvert holrúm milli ræmnanna. Hann er límkenndur, og
festast því ræmurnar og öll lögin vel saman. Ef til vill hefur einnig
verið notað klístur. Að lokum var örkin þurrkuð og sléttuð milli
sléttra steina. Á blaðinu komu fram rákir eftir ræmurnar, eigi
ósvipað því sem væri blaðið strikað, og höfðu menn sams konar not
af þessum rákum og haft er nú af línunum á strikuðum pappír.
Papýrus var eigi aðcins notaður í Egyptalandi, heldur einnig í öllum
Miðjarðarhafslöndunum, en þó mun hann aðallega hafa verið frarn-
leiddur í Egyptalandi. Á hann var allt skráð, er skrá þurfti, allt fram
til 800 e. Kr. En um 900 er hann liorfinn, þá er pappírinn kominn í
staðinn.
Inkar og Mayar, hinir hámenntuðu Indíánar Ameríku, notuðu
bastvef úr sérstökum pálmategundum í sama skyni og Egyptarnir
papýrus, og límdu þeir vefinn einnig saman með líkum hætti, annars
hefði hann orðið of þunnur.
III. Pappir fundinn upp.
Kínverjar foraldarinnar höfðu vissulega eigi minni þörf fyrir efni
til skrásetningar en aðrar menntaðar þjóðir, nema síður sé, og þeim
ber heiðurinn af því að hafa fundið pappírinn upp. Upphaflega not-
uðu þeir trjávið, einkum viðinn af bambusplöntunni, og hafa þeir t.
d. skrásett á viðarskífur sögu hinna kínversku keisara frá 2000 til
200 f. Kr. En viður er að ýmsu leyti óþjáll til þessara nota, og fóru
Kínverjar því að nota vefnað í stað viðarins. Máluðu þeir á hann
með pensli lestrarmerki sín, eitt fyrir hvert orð. Silkivefnaður var
notaður, enda lientugastur, því að hann er þéttur og getur verið
rnjög' sléttur. En silki var ntjög dýrt, og kont því varla ti'l rnála að
nota það til annars en hinna dýrmætustu áletrana og teikninga. í
stað silkisins var notazt við hörvefnað, en hann er m'klu ósléttari á
yfirborðinu. Hafa Kínverjar því áreiðanlega reynt að slétta vefnað-
inn á yl'irborðinu og í því skyn: stappað og þjappað liann í vatni
Hkt og á sér stað, þegar vefnaður er þveginn, enda verður hörvefnað-
ur sléttari á yfirborðinu, þegar oft er búið að þvo hann,