Náttúrufræðingurinn - 1949, Blaðsíða 24

70
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
nota viðarslíp til framleiðslu pappírs. En vatnsbindingin getur
einnig gengið of langt, ef ekki er rétt að farið við slípunina, og
verður þá sá pappír, sem framleiddur er úr slíkum trefjum, hálf-
gagnsær og óhentugur til prentunar. Meðan verið er að slípa viðinn,
má fylgjast með því, hversu langt vatnsbindingin er komin, með því
að taka slípið og kreista það á milli fingranna. Eru trefjarnar þeim
mun liálli og slímkenndari, sem þær hafa tekið í sig meira vatn og
bundið það, en jafnframt verður verra að kreista vatnið úr trefjun-
um. Til eru einnig áhöld, sem nota má til að mæla þetta með tölu-
verðri nákvæmni.
Annar eiginleiki trefjanna er einnig rnikils virði: lengd þeirra.
Því lengri sem þær eru, þeim mun betri eru þær til pappírsfram-
leiðslu. Má liafa nokkur álirif á það, hversu langar þær verða, og
er það einkum hitinn, sem þar kemur til greina. Til að fá sem
lengstar trefjar er viðurinn slípaður við 50—70° C, og er það algeng-
ast, en einnig má slípa við venjidegan liita.
VII. Sellulósi, nauðsynlegt hráefni í allan pappír.
Af trefjakenndum efnum var aðallega notaður hör fram á síðustu
öid, eins og getið var hér að framan. Enn í dag er hör notaður, en
í mjög smáum stíl. Hin trefjakénndu efni, sem nú eru notuð í
pappír, eru nær eingöngu svonefndur sellulósi, sem stundum er
nefndur hér á landi hinu villandi og lijákátlega nafni trjákvoða.
Hann er kolhýdrat, eins og sykur og sterkja, og er mjög útbreiddur
í jurtaríkinu. Hann er jurtunum til styrktar. Mun vera meira til
af honum en af nokkru öðru h'frænu efni, og er áætlað, að þar sé
bundin um 1100 billjón kg af kolsýru, en það er um helmingur
allrar þeirrar kolsýru, sem til er í andrúmsloftinu. Er af því einu
augljóst, liversu mikils virði það er fyrir allt líf á jörðunni, að sellu-
lósinn safnist ekki fyrir og bindi þá enn meira af kolsýru, heldur
klofni hann í sundur og úr honum myndist aftur kolsýra. En hin
græna planta, sem inniheldur klórófyll í blöðum og stönglum,
myndar sellulósann úr raka jarðvegsins og kolsýru andrúmsloftsins,
sem er umhverfis hana. Og hagnýtir hún orku sólarljóssins til þeirr-
ar framleiðslu, svo sem alkunnugt er. Sellulósinn klofnar í kolsýru
og vatn fyrir áhrif ýmiss konar smáverugróðurs.
Hreinn sellulósi er hvítt efni, og er baðmull tiltölulega hreinn
sellulósi. Trjáviður inniheldur mikið af trefjakenndum sellulósa,