Náttúrufræðingurinn - 1953, Síða 7

GRUNDVALLARRIT GRASAFRÆÐINNAR
149
Þá ber næst að geta þess, að Linné fann hið einfalda snjallræði,
sem nafngift nútímans byggist á. Heitið er tvöfalt, fyrri hlutinn tákn-
ar ættkvíslina (Salix), seinni hlutinn tegundina innan ættkvislarinn-
ar (S. herbacea). Heitið þarf þannig ekkert að segja um það, hvernig
plantan lítur út, en það greinir á hinn bóginn frá því, hvar plönt-
unni skuli skipað, hvar hún á sína ættingja. Ættkvíslarheiti voru
notuð fyrir daga Linnés.
Þetta var i rauninni einfalt mál, og svona lítið þurfti til að regla
kæmist á. Vér köllum þetta tvöfalda nafngift, vegna þess að heitið
hefur tvo liði, og þó að skiptar væru skoðanir um verk Linnés, þá
ruddi þetta kerfi sér hvarvetna rúms. Framar öðru hefur þessi ein-
falda en hagnýta úrbót haldið nafni Linnés á loft í líffræðinni, og
það er einkum hún, sem gefur bókinni Species plantarum sérstakt
gildi. 1 henni er tvöföld nafngift notuð í fyrsta skipti. En það er
líka fleira, sem kemur til greina.
Enda þótt tvöfalda nafngiftin sé stórt framfaraspor, er ekki unnt
að komast hjá ruglingi, og hann getur orðið af ýmsum ástæðum.
Grasafræðingur í Evrópu kann að lýsa plöntu sem nýrri tegund, og
gefur henni heiti, án þess að vita, að skömmu áður hefur sömu plöntu
verið lýst, t. d. í Norður-Ameríku. Sænska grasafræðingnum Wahlen-
berg var þannig alls ekki ljóst, þegar hann gaf bjarnarbroddinum heit-
ið Narthecium boreale, árið 1805, að þetta var sama plantan, sem
franski grasafræðingurinn Michaux lýsti frá Canada árið 1803, undir
heitinu Narthecium pusillum. Til þess að forðast misskilning um svona
atriði, hafa menn komið sér saman um þá reglu, að elzta heitið hafi
forgangsrétt, sé vissum skilyrðum fullnægt.
Nú er þetta mál því miður nokkuð erfiðara viðfangs, því að Linné
þekkti bjarnarbroddinn og nefndi hann í Species plantarum Anthe-
ricum calyculatum. Síðar kom í ljós, (1) að bjarnarbroddur telst ekki
til ættkvíslarinnar Anthericum (og það var Linné reyndar ljóst) og
(2) að Linné ruglaði saman tveim tegundum, sem eru að vísu ná-
skyldar, en ólíkar þó. Sá fyrsti, sem gerði sér grein fyrir fyri'a atrið-
inu var enskur grasafræðingur, Hudson að nafni. Skömmu síðar (ár-
ið 1762) gaf hann út flóru, þar sem hann myndar ættkvíslina To-
fieldia. Til allrar óhamingju felldi hann niður tegundaheiti Linnés
og kallaði plöntuna Tofieldia palustris. Að því lágu engin rök, og palu-
stris-nafnið er ekki hægt að fallast á. Hudson var heldur ekki kunn-
ugt um það, að hér var um tvær tegundir að ræða. Það var fyrr-
nefndur Michaux, sem uppgötvaði það. í nánd við Quebec fann hann