Náttúrufræðingurinn - 1953, Blaðsíða 11

ATHUGASEMDIR UM MYNDUN HVERFJALLS
153
mánuðum, veikar. Grófa efnið komst þar yfirleitt ekki verulega út
fyrir gígveggina og í þeim ægir saman grófu og fínu efni, andstætt
því, sem er í garði Hverfjalls.
Samanburður S. Þ. á jafnólíkum gígum að inmi gerð og Hverfjalli
og Axlargíg, er eitt dæmi þess, hversu grein hans er fjarri því að hitta
kjarna þess máls, sem um er að ræða.
Hafi Hverfjall ekki myndazt eins og ég hélt fram, heldur í spreng-
ingum, hafa það orðið að vera smágusur, eins og ég vil kalla það, er
aðeins komu efninu rétt upp úr gígkverkinni. Þetta felst í grein minni,
þar eð ég nota alltaf orðið kraftmiklar, er ég afneita sprengingum.
Tilraun S.Þ. til að láta líta svo út, eins og ég afneiti þeim möguleika,
að gígir geti hlaðizt upp í sprengigosum, er ekki svara verð.
Rannsókn minni á Hverfjalli og Hrossaborg var ekki ætlað að vera
tæmandi, en ég taldi hana nægilega ýtarlega til að réttlæta þær álykt-
anir, er ég dró og að ofan getur, og ég vildi benda á hin nýju sjónar-
mið, svo að fleiri gætu um þau fjallað.
Nokkru eftir birtingu greinar minnar hóf S. Þ. jarðfræðirannsóknir
í Mývatnssveit og stundaði þær sumar eftir sumar, og bjóst ég þá við,
að hann mundi bæta um verk mitt. Aðgerðir hans og niðurstöður
urðu þó með allt öðrum hætti en mig hefði getað órað fyrir.
Sigurður kemst að þeirri niðurstöðu í hinni löngu grein sinni, að
Hverfjall hafi myndazt í stórkostlegu sprengigosi. Hann telur sig hafa
fundið gosefnin, er lengra bárust, 2—3 m þykkt öskulag, er nær
norður í Námaskarð, og loks hefur hann ákveðið aldur gossins æði
nákvæmlega; það varð fyrir 2300—2800 árum, eða löngu eftir ísöld.
Að vonum verða rannsóknir mínar á Hverfjalli harla léttvægar í
ljósi þessara nýju sanninda. Sigurður fellir og þann allsherjardóm, að
grein mín „byggist fremur á trú en gaumgæfilegri skoðun“. En nið-
urstöður hans hafa enn víðtækari afleiðingar fyrir mig. f lokaorðum
greinarinnar er bent á, að fyrst mér hafi verið svona mislagðar hend-
ur um rannsókn á Hverfjalli, muni fleira þurfa að endurskoða af rit-
smíðum mínum. Það er þó nokkur huggun, að S.Þ. gefur vonir um
það, ef ég skil hann rétt, að hann muni að einhverju leyti taka það
verk að sér.
Þess skal getið, að þessar niðurstöður hafa birzt á eftirfarandi hátt:
Fyrst sem erindi í Náttúrufræðifélaginu 14. janúar 1952, þá í Morg-
unblaðinu 16. janúar, þar sem blaðlesendum er bent á, að niðurstöð-
ur mínar hafi verið algerlega rangar. Síðan kom greinin í þessu tíma-