Náttúrufræðingurinn - 1953, Blaðsíða 18

160
NÁTTÍTRUFRÆÐINGURINN
grein sinni, aðra úr innri keilu Hverfjalls með 15.47% járni, hina af
„yngra Laxárhrauni“ með 11.1% járni. Af því litla efni, sem hér
liggur fyrir, verður ekki sagt, hvort járnaukning vegna útfellingar og
bindingar hefur orðið. teljandi, en að hún hefur átt sér stað, virðist
samanburður á Nr. 1 og Nr. 2 sýna eindregið.
Ertt einkenni botnlaga í stöðuvötnum eru skeljar kísilþörunga. Dr.
Sigurður Pétursson gerlafræðingur athugaði fyrir mig nokkur sýnis-
horn af móhellunni með tilliti til þessa, og fann hann kísilþörunga í
baunalaginu.
Að vísu er ekki um mikla mergð þeirra að ræða, og óvíst að þör-
ungarnir út af fyrir sig sanni tilveru stöðuvatns. En við hliðina á
öðrum einkennum baunalagsins tala þeir sínu máli.
Þess skal að lokum getið, að á einum stað (sjá síðar) fann ég nokk-
uð af förum eftir liggjandi jurtastöngla í baunalagniu, bæði hátt og
lágt í því. Slöngulförin hafa oft fullkomlega hringlaga þverskur'ö. Þetta
út af fyrir sig sannar til fulls, að það lagðist ekki í skjótri svipan
2—3 m öskulag ofan á baunalagið, eins og svara mundi til Hver-
fjallsgoss; þá hefðu stöngulförin óhjákvæmilega pressazt. Hið sívala
fonn stönglanna sýnir, að upphleðsla laganna gekk nógu hægt til þess,
að neðri lög höfðu harðnað áður en fargsins frá efri lögum fór að gæta.
Ingimar Óskarsson grasafræðingur hefur athugað fyrir mig stöng-
ulförin. Telur hann sum eftir starir, er vart muni hafa orðið fyrir
mikilli pressun. Sívalir bolir eru eftir eski, en það hefur hola stöngla
milli liðamóta og mundi aflagast undir litlu fargi.
8. Ég held nú áfram göngu minni frá síðasta athuganastað og
rekst nokkru sunnar á þverskurð af móhellulögunum, sem sýndur er
5. mynd. 1. Röskuð móhellulög, þverkubbuð og mulin við A, sveigð og brotin við B.
2. Óröskuð efri móhellulög leggjast yfir röskuðu lögin.
á 5. mynd. Hér kemur það í ljós, að þegar upphleðslu laganna var
langt komið, varð jarðrask, sem braut lögin. En síðan lagðist ný mó-
hella yfir sárið. Þetta ásamt með atriði Nr. 5 hér að framan, gefur