Náttúrufræðingurinn - 1953, Blaðsíða 34

174
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
úteyjum nema hin litla og tiltölulega nýstofnaða byggð í Rauðanúpi
á Melrakkasléttu. 1 óbyggðum, sæbröttum og illkleifum eyjum eins
og Eldey og Súlnaskeri í Vestmannaeyjum verpur súlan í breiðum
uppi á eyjunum og í Eldey þekur hún eyjuna alveg að ofan. En auk
þess verpur súlan á syllum og bekkjum eða hellisskútum og kórum
utan í þverhníptu bergi eða á hallandi bergflám. Efreiðrið er allstór
hraukur með grunnri laut í toppinn. Það er gert úr þangi og þara
og enn fremur grastægjum eða öðrum landgróðri eftir því sem hann
er að fá. Einnig finnast oft fjaðrir og smásprek eða annað rekald í
hraukunum. Efraukarnir eru um 40 cm að þvermáli neðst, en nokkru
mjórri í toppinn. Hæð þeirra er mjög mismunandi. Hæstu hrauk-
arnir geta verið allt að því 1 m á hæð, en algengast er að þeir séu
30—40 cm á hæð. Fer hæð hraukanna eftir því, hvort um gamla
hrauka er að ræða, sem bætt hefur verið við árlega um langt skeið,
eða nýgerða hrauka. Hjá fuglum, sem verpa í fyrsta skipti, er hreið-
urgerðin oft mjög lítilfjörleg. 1 þéttum súlubyggðum standa hrauk-
arnir oft svo þétt, að á milli þeirra verða aðeins mjóir skorningar
eða gjótur, sem saur fuglanna safnast fyrir í, og er þetta forarlag
oft um 10 cm á þykkt. Vegna þess, hve úrkomusamt er hér á landi,
getur forin ekki safnazt fyrir ár eftir ár, og hér myndast því ekki
guanolög eins og í fuglabyggðum á vesturströnd Suður-Ameríku (Chile,
Perú), þar sem úrkoma er mjög lítil eða engin. 1 rigningatíð verður
forin að leðju, og í Eldey og Súlnaskeri falla þá leðjustraumar eftir
skorum út af bjargbrúnunum.
Súlan verpur aðeins einu eggi og er það tiltölulega litið í saman-
burði við stærð fuglsins. Eggið er yzt klætt mjólkurhvítu, mjúku og
ójöfnu kalklagi, sem oft losnar eða flagnar af á blettum, og sést þá
í hinn ljósbláleita grunnlit eggsins. Ytra kalklagið litast fljótt af hreið-
urefnunum og verður eggið þá gulbrúnt eða brúnt. Þegar fuglinn
liggur á breiðir hann fæturna með útþöndum sundfitjum yfir eggið.
Hér á landi fara fyrstu súlurnar að verpa um mánaðamótin marz
og apríl. Aðalvarptíminn er í apríl, en súlur halcla samt áfram að
verpa fram eftir öllum maímánuði. Afleiðingin af þessu verður sú,
að í einni og sömu súlubyggð geta samtímis verið hreiður með eggj-
um, og ungum á mjög ólíku þroskastigi. Talið er, að ásetutími súl-
unnar sé rúmar 6 vikur og að ungarnir fari ekki á sjóinn fyrr en
10—11 vikum eftir að þeir koma úr egginu. Foreldrarnir skiptast á
um að liggja á egginu og taka bæði þátt í fæðuöflun handa unganum
og mötun hans. Eftir að unginn er kominn á sjóinn, skipta foreldr-