Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1966, Side 26

Náttúrufræðingurinn - 1966, Side 26
20 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN mörkuð á kortið strandlína Surtseyjar og „Syrtlings“ eins og hún var 24. ág. 1965. Nýjasta sjókort, gert áður en Surtsgosið hófst, er að vísu nrjög ónákvæmt í samanburði við það sem hér um ræðir af sama svæði, en sýnir um 125—130 m dýpi og engar verulegar mishæðir þar sem Surtsey er nú. Fullvíst er, að allar hinar kröppu hæðir, sýndar á 5. mynd með dýptartölunum 25 (,,Surtla“), 74, 67, og 88, auk Surtseyjar sjálfrar, eru nýmyndanir gossins. Úr „Surtlu“ komu litl- ir gosstrókar upp úr sjó í árslok 1963, en ekki varð með vissu vart eldsumbrota á hinum stöðunum. — Síðan dýptarmælingarnar voru gerðar sumarið 1964, hafa enn bætzt við a. m. k. tvö eldvörp á hafs- botni við Surtsey og bæði orðið eyjar í bili. „Syrtlingur“, sem gaus allt sumarið 1965 (maí—okt.) við austurströndina, og eldvarp und- an suðvesturströndinni, sem fyrst sást gjósa 26. des. 1965 og er enn að (jan. 1966). Eins og vænta má, hafa öll þessi gos, sem til hefur sézt í sjónum við Surtsey, verið sprengi- eða þeytigos. Af hæðar- og dýptarlínum kortsins (5. inynd) og enn betur á sniðunum (7. mynd) kemur fram greinileg stapalögun á Surtsey sunnanverðri, þ. e. þeim hlutanum sem hraunið náði að breiðast yfir. En eldfjallið Surtsey í heild er afbrigðilegur stapi að því leyti, að hinir háu gígbarmar úr túffi að norðan- og norðaustanverðu rísa allhátt upp yfir hvirfil hraundyngjunnar og meinuðu hraun- inu að breiðast til strandar í þá átt. Mælingar á sjó og landi sýna, að neðansjávarbrekkan undir hraun- strönd Surtseyjar er alls staðar miklum mun brattari en dyngju- brekkan þar fyrir ofan. Samkvæmt dýptarmælingum, sem þar voru gerðar næst landi, er á einum stað gefið upp 80 m og á öðrum 96 m dýpi aðeins 200 m frá ströndinni. Þetta samsvarar 22—26° halla í brekkunni niður frá sjávarborði. En þess ber vel að gæta, að þess- ar dýptartölur eru lágmörk. í fyrsta lagi mælir bergmálsdýptarmæl- irinn stytztu línu til botns. En í svo miklum halla, sem hér er um að ræða, er sú lína ekki lóðrétt, heldur höll að landi, styttri en raunverulegt dýpi á mælistað. í öðru lagi verður línurit mælisins af botni með kröppum mishæðum ekki glögg lína heldur breitt strik, þar sem efra borðið sýnir dýpi á strýtum og hryggjum og hið neðra í gjótum. Dýptartölur sjókortsins eru teknar eftir efra borð- inu, strýtunum — af sjálísögðum öryggisástæðum vegna ríota korts- ins l'yrir sjómenn. Af þessum sökum má telja fullvíst, að mesti
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar: 1.-2. Tölublað (1966)
https://timarit.is/issue/291014

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

1.-2. Tölublað (1966)

Handlinger: