Náttúrufræðingurinn - 1966, Blaðsíða 41

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
35
Sigurður Þórarinsson:
Sitt af hverju frá síðastliðnu sumri
I. Hefurðu verið hjá Valagilsá?
Þannig spurði Hannes. Og enn er ástæða til að spyrja þeirrar
spurningar. Þótt ekki gerist þess þörf lengur að reyna þar hvað
brjóstþrekinn klár má sín í straumiðuföllum þessarar dæmigerðu
dragár, er það ómaksins vert fyrir þá, sem þjóta eftir Norðurár-
dalnum í bílum, að staldra við hjá Valagilsá og virða fyrir sér gljúf-
urmynni hennar, er blasir við af brúnni. Þetta gljúfur hefur áin
rofið í blágrýtisberg með allþykkum millilögum, svo að belta-
skiptingin í gljúfraveggjunum er mjög áberandi (1. mynd).
Hinn 6. ágúst síðastliðinn stöfdruðum við Guðmundur Sigvaida-
son við hjá Valagilsá á ferð okkar um landið með norræna jarð-
fræðinga, en við vorum ratar þessa 24 manna hóps (rati er vestfirzka
heitið á því, sem erlendir nefna guide). í Þingeyjar- og Eyjafjarðar-
sýslum höfðum við hreppt norðlæga átt og fýiuveður, en í slíku
veðri er oft afdrep og jafnvel sólarglæta í Norðurárdal, sem skýlt
er af háfjöllum Tröllaskagans.
Við fórum með jarðfræðingana inn í gijúfurmynnið vestan Vala-
gilsárinnar. Þar er berglagaskipan sú, að neðst er blágrýtislag (C á
1. mynd) alsett holufyllingum, einkum geislasteinum. Þar ofan á
er setberg, mjög dökkt á 1. mynd. Virtist það við lauslega athugun
einkum vera túff (hörðnuð eldfjallaaska og sandur), moldarblandið
efst. Þykkt þess er nær 1 m í bergþilinu gegnt brúnni, en það
Jjynnist í átt til brúarinnar. Ofan á þessu setbergi er blágrýtislag
(A á 1. mynd), þétt og án holufyllinga, 3—5 m þykkt.
Daginn áður en okkur bar þarna að höfðum við verið í Mývatns-
sveit og skoðað trjáför í gosmöl Hverfjalls á flötunum suður af
Jarðbaðshófum, en Jreim hefur verið lýst að nokkru áður hér í
Náttúrufræðingnum (Trjáför í Hverfjalls- og Hekluvikri, Nfr. 1962,
bls. 124—131). Líklega var það þess vegna, að athygli okkar Guð-