Náttúrufræðingurinn - 1978, Page 10

TAFLA 1
Geislav. Ar*u Atm. K2O, % Aldur í Staðsetning sýna
Sýni (mm3/gx 10-4) Ario % þunga millj. ára og athugasemdir.
CA1008 0,160 95,32 0,19 2,55 ± 0,27 Rétt segulmagnað hraun- lag í Höskuldsvík, beint ofan á Tjörneslögunum.
CA1006 0,164 91,84 0,21 2,36 ±0,16 Neðsta öfugt segulmagn- aða lag, í Hvalvík; völu- berg aðskilur það frá Höskuldsvíkurlaginu (CA1008).
CA101811 0,067 96,86 0,27 0,75 ±0,10 Ölugt segulmagnað hraunlag næst undir jökulbergi í Rauðsgjá.
CA1020 0,174 95,26 0,34 1,55 ± 0,14 Mánárbasalt, öfugt segul-
CA1021 0,141 91,42 0,36 1,18 ± 0,08 magnað; þrjú sýni úr
CA1002 0,068 98,86 0,31 0,66 ± 0,32 bergi við og ofan vegar
CA1003 0,125 97,59 0,34 1,11 ± 0,27 austan Breiðavíkur, en eitt (CA1002) er úr brota-
Ovissufrávik alclurs eru 2<r. bergi.
Ap =4.72 • 10-10; xe = 0.584 • IO-10. K40/Kliell(llll. = 1 .19 • IO-4
livorum segulkaflanum sem er, Kaena
eða Mammoth. Er því ljóst, að fyrstu
ummerki Kyrrahafsskelja í Tjörnes-
lögunum, þ. e. mörk krókskelja- og
tígulskeljalaganna, eru líklega um 3
milljón ára gömul og að líkindum
eitthvað eldri, enda þótt ekki verði
þau nánar ákvörðuð að sinni.
Rannsóknir víða um heim hafa leitt
í ljós, að mikil loftslagsbreyting til
hins verra átti sér stað fyrir um 3
milljónum ára. Þessi loftslagsbreyting
eða öllu heldur lækkun sjávarhita við
strendur Islands kemur frani í efsta
hluta Tjörneslaganna svo sem fyrr er
getið, þ. e. í krókskeljalögunum, og
eru steingervingar vitnisburður þar
um (Durham & MacNeil, 1967). Til
hins sama bendir elsta jökulberg í
Jökuldal, sem við K/Ar aldursákvörð-
un reyndist vera um 3,1 milljón ára
gamalt (McDougall & Wensink, 1966)
svo og jökulmenjar á öðrum stöðuni
á landinu, t. d. Húsafelli í Borgar-
l'irði (Kristján Sæmundsson og H.
Noll, 1975). Bent hefur verið á, að
enda þótt ofangreind lækkun sjávar-
hita og lol'tslagsbreytingar hafi verið
talsverðar, þurfa skeljarnar í efsta
hluta Tjörneslaganna ekki að bera
vitni lægri sjávarhita en nú er við
strendur landsins (Zagwijn, 1974),
þ. e. samsvarandi því „hlýskeiði“, sem
staðið helur frá lokum síðasta jökul-
skeiðs.
Ekki eru allir á eitt sáttir um, hvar
setja skuli mörkin nrilli tertíer og
kvarter, jj. e. milli plíósen og pleistó-
sen. Hér á landi hel'ur tiðkast í rúm-
an áratug að setja þau annars vegar
milli krókskelja- og tígulskeljalaganna
í efri hluta Tjörneslaganna (D. M.
Hopkins o. fl., 1965; Þorleifur Ein-
arsson o. fl., 1967), og hins vegar við
4