Náttúrufræðingurinn - 1978, Síða 32

vatni. Með tilliti til þess, sem áður
var sagt um veiði sjávarfiska í vatn-
inu, vaknaði sú spurning, hvort end-
urnýjun vatnsins muni ekki hafa ver-
ið miklu meiri fyrr á árum en nú er.
Hugsanlegt virtist, að ósinn hafi
grynnkað hin síðari ár, þannig að nú
berist mjög lítið af sjó inn i vatnið
og salta djúplagið sé leifar frá þeim
tíma.
Með hliðsjón af þessum niðurstöð-
um var ákveðið að framkvæma ýtar-
lega athugun á vatninu árið 1977 í
því skyni að
1) kortleggja nákvæmlega dreifingu
saltvatns í Miklavatni,
2) rannsaka aðra efnafræðilega eig-
inleika, einkum með tilliti til lífs-
skilyrða í efra og neðra lagi,
3) meta endurnýjunarhraða vatns-
ins og
4) kanna hugsanlegt innstreymi
sjávar um ósinn.
Skylt er að jjakka ýmsum aðilum,
sem á einn eða annan hátt studdu
þessar rannsóknir. Pétri Guðmunds-
syni bónda á Hraunum er þökkuð
gestrisni og margs konar hjálp. Jón
Ólafsson hafði umsjón með efnagrein-
ingum á efnarannsóknastofu Haf-
rannsóknastofnunarinnar. Þórunn
Þórðardóttir hafði umsjón með rann-
sóknum á svifsýnum og mælingum á
klórofylmagni. Sigurjón Rist vatna-
mælingamaður lét í té dýptarkort af
Miklavatni og rennslisskýrslur frá
Skeiðsfossvirkjun. Loks er þess að
geta, að Vísindasjóður veitti fjárstyrk
til rannsóknanna.
Myndun, stœrð og dýpi
Telja má fullvíst, að Miklavatn sé
grafið af síðustu skriðjöklatungunni,
sem varð til á þessum slóðum á sein-
ustu ísöld. Árframburður og fram-
leiðsla svifþörunga hefur svo smárn
saman byggt upp setlög á Ijotni vatns-
ins.
í ágúst 1964 framkvæmdu Vatna-
mælingar Orkustofnunar dýptarmæl-
ingar á Miklavatni og gerðu af því
dýptarkort (1. rnynd). Vatnið er rúmir
5 km að lengd og víðast hvar 1—1.5
km á breidd. Flatarmál þess er 6.60
km2 og rúmmál 69.01 X 1T’ m3,
þannig að meðaldýpið er 10.46 m. Á
flestum stöðum við vatnið er tiltölu-
lega aðdjúpt. Breiðast (2.5 km) og
grynnst (2—6 m) er það að norðvestan-
verðu, þar sem mjór sjávarkambur
skilur Jjað frá hafinu, eins og fyrr
segir. Á einum stað er skarð í þennan
malarkamb, þar sem vatnið streymir
út til sjávar um Jjröngan ós. í meira
en hehningi vatnsins er dýpið yfir 10
metra. Eftir miðju vatni frá SA til
NV gerigur djúpur áll, 3—4 km á
lengd, þar sem dýpið er meira en 15
metrar. Dýpst er austan megin við
miðju vatnsins í stefnu frá Lamba-
nesi að Gautlandi. Eftir kortinu að
dæma er Jjar að finna litla kvos með
dýpi milli 22 og 23 m. Samkvæmt
mælingum okkar á athuganastöðvum
í júní 1977 virðist dýpið, eins og það
er sýnt á kortinu, sem byggt er á berg-
málsmælingum, vera ofmetið um a.
m. k. 2 metra í dýpri liluta vatnsins.
Sem hugsanlega skýringu á Jjessu mis-
ræmi er bent á Jjann möguleika, að
dýpin á kortinu kunni einnig að ná
til efsta hluta setsins á þeim stöðum,
Jjar sem Jjað er mjög laust í sér, Jj. e.
í dýpri liluta vatnsins.
26