Náttúrufræðingurinn - 1978, Page 46

sjávarmegin. Magnið reyndist frá 2.1—
2.9 fj,g/L (tafla II). Á 10 m dýpi í
nriðju vatni mældist magnið lielmingi
minna en það var í yfirborði.
Kísilþörungagróður (tafla III) var
mestur í efstu metrunum í ágúst 1977,
eu gætti þó allt niður á 8 metra dýpi,
þar sem súrefnisstyrkur var marktæk-
ur, enda þótt hann væri þar mjög
lítill. Fjiildi skoruþörunga og svipu-
þörunga var aftur á móti meiri á 7.5
og 8 m dýpi en í efstu 5 metrum. Hér
er hins vegar um að ræða tegundir,
sem eru mun smávaxnari en kísilþör-
ungar, og gera má ráð fyrir því, að
Iiluti svipuþörunganna sé ekki ljóstil-
lífandi. Þrátt fyrir hinn mikla fjölda
svipuþörunga á 7.5 og 8 m dýpi, er
því engan veginn hægt að álykta, að
framleiðnin hafi verið þar meiri en
í efstu 5 metrunum. Til þess að ganga
úr skugga um það, hvort heildar-
framleiðnin er meiri í efra eða neðra
hluta ferskvatnslagsins þyrfti að fram-
kvæma beinar mælingar á frumfram-
leiðni.
Loks er þess að geta, að sjóndýpi
var mælt með sjónskífu (Secchi disk)
á nokkrum stöðum í vatninu (St. 2—5)
í júní 1977, og reyndist vera frá 3.0—
3.7 rnetrar.
Hér hefur nú verið lýst helstu eigin-
leikum vatnsins, sem rannsakaðir
voru, og verður nú leitast við að skýra
niðurstöðurnar.
Umrœður um niðurstöður
Ætla má, að í Miklavatni, eins og
öðrum stöðuvötnum, leiði vetrarkæl-
ing til þess, að hitastig í dýpri liluta
férskvatnsins verði nálægt 4° C, sem er
hitastig ferskvatns við hámarkseðlis-
eðlisþyngd. Vegna hins mikla eðlis-
þyngdarmunar efra (ferska) og neðra
(salta) lags, má þó búast við því, að
vetrarblöndunin takmarkist við efra
lagið. Niðurstöðurnar voru í fullu
samræmi við jaessar hugmyndir (4.
mynd). Eins og fram kom, hefur senni-
lega mjög lítillar upphitunar gætt í
neðsta hluta ferska lagsins í seinni
hluta júnímánaðar. Að vetrinum
kynni þó hitastigið að hafa lækkað á
því dýpi eitthvað niður fyrir 4° vegna
lóðréttrar blöndunar af völdurn
vinda, og væri fróðlegt að kanna það
atriði nteð beinum mælingum.
Sú örlitla seltuaukning, sem fram
kom í yfirborðslagi Miklavatns með
vaxandi fjarlægð frá Fljótaá, stafar
sennilega af smávægilegri blöndun við
sjó. Samkvæmt upplýsingum próf.
Agnars Ingólfssonar var selta mæld
með flotmæli (óleiðréttum) á þrcni
stöðum við fjöruborð í Miklavatni
hinn 24. júní 1974. Mælirinn sýndi
1.5%0 seltu við grandann nálægt bæn-
um Hrauni og fannst þá talsvert magn
af marflóm (Garnmarus duebeni) und-
ir steinum í fjöruborði á þessum stað.
Skammt innan við Lambanes mældist
þá seltan 0.4%o, og þar fundust einnig
marflær undir steinum, en í rninna
mæli en við grandann. Loks mældist
seltan 0.3%c á stað milli Illugastaða
og Brúnastaða, en þar fannst ekkert
kvikt undir steinum. Þessar niður-
stiiður benda til lítið eitt hærri seltu
í ferska laginu í júní 1974 en í júní
1977. Eins reyndist seltan í ágúst,
bæði 1970 og 1977, marktækt hærri
en í júní 1977. Hugsanlegt er, að slík-
an mismun í sellu yfirborðslagsins
megi rekja til mismunandi lóðréttrar
blöndunar upp á við úr neðra laginu
af völdum vinda. í öllum tilvikum er
40