Náttúrufræðingurinn - 1978, Page 83

nema smábrot af hrúðurkarli. Báðir
þessir síðarnefndu staðir eru þó
merktir með þríhyrningum, þar sem
ekki er ólíklegt að skeljar finnist
þarna við nánari leit.
Fróðlegt væri að heyra frá þeim að-
iljum, sem ef til vill eiga skeljar frá
þessum fundarstöðum, og einnig ef
einliver veit um áður óþekkta fundar-
staði skelja frá síðjökultíma og gæti
sent Náttúrufræðistofnun íslands lýs-
ingu af þeirn.
Á kortin er dregin lína, þar sem
hæstu sjávarmörk eru talin hafa verið,
og þau svæði skyggð, sem álitið er, að
hafi verið undir sjó á síðjökultíma.
Mörkin eru aðallega dregin eftir
þeim jarðfræðikortum, sem eru kom-
in út, en auk jæss er stuðst við kort
eftir Þorleif Einarsson (1961). Hæsta
sjávarstaða er nokkuð breytileg eftir
landshlutum, því að landið hefur
risið misjafnlega mikið í ísaldarlokin,
eftir Jjví hversu Jrykkt jökulfarg lá á
l>ví. Helgi Pjeturss (1910) telur hæstu
sjávarmörk vera ~ 125 m. y. s. við
Þrándarholt, Jóhannes Áskelsson
(1934) getur um 120—125 m. y. s. við
Núpstúnskistu og Mosfell, Guðmund-
ur Kjartansson nefnir einnig um 120
m. y. s. sem hæstu sjávarstöðu í
Hreppunum. Guðmundur Bárðarson
(1923) getur um hæstu sjávarstöðu í
Borgarfirði og telur hana vera 100—
115 m. y. s. í örnólfsdal og Kropps-
múla, Ashwell (1975) telur að sjór
hafi staðið í 114—135 m. y. s. á síð-
jökultíma sbr. Stóra-Sandhól í Skorra-
dalsmynni. Þessi hæð er J)ó ekki alveg
marktæk, Jjar sem jökull hefur rutt
setinu til og hrúgað Jrví upp. Helgi
Pjeturss (1910) telur hæstu strandlín-
ur við Breiðafjörð vera í 100 m. y. s.
(líklega í Klofningi). Eggert Lárusson
(1977) getur um 100 m. y. s. háa
strandlínu við Núp í Dýrafirði. Þessar
hæðatölur, einkunt J:>ær eldri, eru ekki
mjög nákvæmar, j>ar sem tæki og kort
voru ófullkomin miðað við nútíma-
tækni.
Nokkrar aldursákvarðanir liafa ver-
ið gerðar nteð C14-aðferðinni á ís-
lenskum síðjökultímaskeljum. Skelj-
ar, sem finnast í Röndinni á Kópa-
skeri í Norður-Þingeyjarsýslu reynd-
ust vera 12.830 ± 170 ára og 11.710 ±
210 ára (Olson 1972). 1 Borgarfjarð-
arsýslu hafa verið gerðar nokkrar ald-
ursákvarðanir: Melabakkar í Mela-
sveit 12.290 ± 160 ár (Guðmundur
Kjartansson, 1966), úr botni stöðvar-
húss Andakílsárvirkjunar 12.240 ±
200 ár, úr Stóra-Sandhól í Skorradals-
mynni 12.270 ± 150 ár, frá Árdal
12.100 ±150 ár og Grjóteyri við
Borgarfjörð 12.800 ± 200 ár (Ashwell
1975). Frá Saurbæ í Dalasýslu hefur
verið gerð ein aldursákvörðun og varð
niðurstaðan 11.620 ár (eða 11.950 ár
samkvæmt lengri lielmingunartíman-
um) (Guðmundur Kjartansson 1966).
Frá Kaldárbökkum hafa skeljar verið
aldursgieindar og er aldurinn 11.630
± 160 ár og 11.330 ± 520 ár (Olson
1972). I Árnessýslu liafa skeljar verið
aldursgreindar frá tveimur stöðum.
Skeljar frá Hellisholtalæk í Hreppum
eru 9.930 ±140 ára og 9.800 ±150
ára og frá Spóastöðum í Biskupstung-
um 9.930 ± 190 ára (Guðm. Kjartans-
son 1964). í Vestur-Húnavatnssýslu
hefur verið gerð ein aldursákvörðun
á skeljum, sem finnast fyrir neðan
Árnes við Víðidalsá, og er aldurinn
9.730 ± 160 ár (Olson 1972). í grunni
skrifstofubyggingar Loftleiða á
77