Náttúrufræðingurinn - 1989, Blaðsíða 55

Helgi Hallgrímsson
Ritfregnir
Óprentaðar ritgerðir
um íslenska sveppi
Á síðustu áratugum hafa orðið talsverð
umskipti til aukinnar þekkingar á gró-
plöntuflóru íslands og á það ekki síst við
um sveppina. Fjöldi greina hefur birst um
þetta efni í innlendum og erlendum tíma-
ritum, en líklega er ýmislegt, sem ekki
kemur fram í dagsljósið, enda þótt mikil
vinna hafi verið lögð í verkið sem að baki
liggur. Hér er átt við prófritgerðir í
sveppafræði, sem unnar eru við ýmsa há-
skóla. Það er fremur fátítt að prófritgerðir
séu gefnar út, óbreyttar, í prentuðu formi,
en víða tíðkast að gefa þær út sem fjölrit í
takmörkuðu upplagi til að senda öðrum
rannsóknastofnunum og virðist það vera
nokkuð góð lausn.
Hér verður getið nokkurra slíkra rit-
gerða um íslenska sveppafræði, sem undir-
ritaður hefur frétt af, og gefist kostur á að
kynna sér.
Pær eru allar til í bóka- og skjalasafni
Náttúrufræðistofnunar Norðurlands á Ak-
ureyri.
TAXONOMY AND MORPHOLOGY
OF AQUATIC PHYCOMYCETES OF
ICELAND
Howard, K.L.
A dissertation submitted in partial
fulfillment of the requirements for the
degree of Doctor of Philosophy in the
Department of Botany in the Graduate
School of Arts and Sciences of Duke
University. 1968. (Department of Botany,
Duke University, Durham, U.S.A.).
Kenneth Lawson Howard var einn
helsti samstarfsmaður Terry Johnsons við
rannsóknir hans á íslenskum vatnasvepp-
um, sem stofnað var til vegna „Surtseyjar-
rannsókna" um 1964.
Til að fylgjast með landnámi lífvera á
þessari „gerilsneyddu" eldgosaey, töldu
flestir vísindamenn nauðsynlegt að kanna
lífríki nærliggjandi eyja og jafnvel sjálfs
„meginlands" íslands, m.a. til að fá vitn-
eskju um, hvers mætti vænta á Surtsey.
Þannig snerust rannsóknir Johnsons og fé-
laga hans um þörungasveppi í vötnum og
jarðvegi á öllu landinu og voru geysimikil
viðbót við fyrri þekkingu á þessu sviði,
sem var raunar nánast engin.
I ritgerð Howards, sem er um 325 vélrit-
aðar síður og myndasíður, er greint frá 117
tegundum vatnasveppa, sem allir tilheyra
þörungasveppum (Phycomycetes). Þó eru
sum sýnin fengin úr blautum jarðvegi. Af
þessum 117 tegundum eru 90 greindar til
ákveðinnar tegundar, en hinar 27 eru með
vafasömum greiningum eða ógreindar.
Hins vegar er öllum tegundunum lýst
mjög nákvæmlega og teikningar sýndar af
þeim eða hlutum þeirra.
í ritgerðinni lýsir Howard fjórum áður
óþekktum tegundum, og mörgum nýjum
afbrigðum hjá áður þekktum tegundum.
Einnig er lýst ættum og ættkvíslum og
lyklar fyrir ættkvíslir og tegundir gefnir.
Teikningar eru vel gerðar.
Sem betur fer hefur meginefni þessarar
merku ritgerðar Howards komið fram í
tímaritsgreinum, sem hann hefur ritað,
einn sér, eða í félagi við Terry Johnson
o.fl., á árunum 1968-1973. Er þar og varp-
Náttúrufræöingurinn 59 (2), bls. 109-111, 1989.
109