Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1990, Qupperneq 22

Náttúrufræðingurinn - 1990, Qupperneq 22
5. mynd. Losun klórflúorkolefna út í andrúmsloftið á tímabilinu 1940-1985 samkvæmt upplýsingum um framleiðslu og notkun efnanna í löndum sem eru á skrá hjá alþjóðleg- um samtökum efnaframleiðenda (Chemical Manufacturers Association). Austantjalds- löndin eru ekki meðtalin. The buildup of chlorofluorocarbons in the atmosphere from 1940 to 1985. The figures cover only countries reporting to the CMA (Chemical Manufact- urers Association), and exclude, for example, the Eastern Bloc production of CFCs (Gribbin 1988). löndum einvörðungu. Þessi efni dreif- ast um andrúmsloftið á Iöngum tíma, fyrst um veðrahvolfið en síðar hærra upp í heiðhvolfið. Vegna hvarftregðu efnanna er líftími þeirra í veðrahvolf- inu mjög langur. Líftími tríklórflúor- metans í veðrahvolfinu hefir verið áætlaður um 75 ár en um 110 ár fyrir díklórflúormetan. I heiðhvolfinu geta freonsameindir hins vegar rofnað líkt og ósonsameindirnar eins og áður var frá greint, t.d. CC13F + hv -> C1 + CC12F (7) (hv = ljóseind með bylgjulengd <240 nm) Þannig myndast klórfrumeindir, sem síðan geta virkað sem hvatar eins og áður var greint frá ((5) og (6)). Þann- ig getur eyðing ósons verið bein af- leiðing af losun freons út í andrúms- loftið. A 2. mynd er heildarstyrkur líf- rænna klórhaldandi efna (einkum klórflúorkolefna), sem mældur var yf- ir Halleyflóa, sýndur á sama línuritinu og ósonstyrkurinn fyrir sömu hlut- fallsbreytingu, en í öfuga stefnu (sjá talnaskala fyrir lóðrétta ásinn á 2. mynd). Þannig sést að lækkandi óson- styrk fylgir aukinn styrkur klórhald- andi efna. Þessi niðurstaða er ein greinilegasta vísbendingin um að eyð- ing ósonsins yfir Suðurheimskautinu felst í niðurbroti þess við efnahvörf af völdum freons. Þar eð áhrif klórfrum- einda á niðurbrot ósons felur ekki í sér eyðingu þeirra, er ljóst að ein og sama klóreindin getur orsakað niður- 132

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.