Náttúrufræðingurinn - 1993, Blaðsíða 112

5. mynd. Veðurfarssveiflur á Grænlandi frá 553 til 1975 reiknaðar út frá samsætumælingum á
grænlenskum ískjömum. Skyggðu svæðin sýna tímabil þar sem meðalhiti er hærri en meðalhiti
síðustu 1420 ára. Hitakvarðinn til hægri á myndinni sýnir hitasveiflur í Godtháb á Grænlandi.
Inn á myndina eru merktir nokkrir sögulegir viðburðir: 1) Hrafna Flóki kemur til íslands á mjög
köldu tímabili og eftir Iangvarandi kólnandi veðurfar. 2) Landnám íslands tókst með Ingólfi
Amarsyni einungis 10 ámm eftir frumraun Hrafna-Flóka, enda hafði meðalárshiti hækkað um
u.þ.b. 1 °C. 3) Þegar Eirfkur rauði nam land á Grænlandi hafði veðurfar verið tiltölulega hlýtt
undanfarin 100 ár. 4) Vestribyggðin við Godtháb á Grænlandi fer í eyði þegar loftslag er kaldara
en nokkru sinni frá því Grænland byggðist. 5) Þetta kalda tímabil hefur verið nefnt litla ísöldin.
FORTÍÐIN ER LYKILL AÐ FRAM-
TÍÐNNI
Það er ekki hægt að segja skilið við
grænlenska ískjama án þess að minnast á
kjama sem boraður var út sumarið 1988,
og íslendingar áttu fulla aðild að. Borað
var í gegnum 325 m þykka jökulhettu á
Renlandi við Scoresbysund. M.a. vegna
nákvæmni mælinga okkar í massagreini
Raunvísindastofnunar Háskólans ákváðu
samstarfsaðilar að kjaminn yrði fluttur
hingað til lands til samsætumælinga. Nú
þegar höfum við mælt þyngd íssins og
sýnt fram á að kjaminn geymir óvið-
jafnanlegar upplýsingar unt veðurfar við
norðanvert Atlantshaf undanfarin 120.000
ár. Þessar mælingar hafa ennfremur sýnt
að kjaminn segir mun sannari sögu en
aðrir Grænlandskjamar um fornveðurfar.
Meðal annars sést í fyrsta skipti í græn-
lenskum kjama hlýindatímabilið sem ríkti
um 3000 ára skeið og hófst fyrir um 7000
ámm og nefnt hefur verið fyrri birkitíð
hér á landi.
Sumarið 1990 hófst borun 3 km kjama
úr hájökli Grænlands. Þessi borstaður
varð fyrir valinu vegna þess að þar er
jökullinn þykkastur og þar hafa minnstar
hreyfingar í jöklinum átt sér stað. Bor-
uninni lauk síðastliðið sumar og varð
kjaminn alls 3030 m (sbr. 1. mynd). Það
er því trú manna að með borun kjama á
þessum stað fáist elsti ís sem Grænland
geymir. Talið er að úr kjamanum megi
lesa veðurfarssögu a.m.k. síðustu 250.000
ára, eða tveggja jökul- og hlýskeiða. Þetta
verkefni er samevrópskt og taka vís-
indasjóðir þátttökulandanna þátt í
kostnaði. Islendingar em virkir aðilar að
þessu rannsóknaverkefni. Fyrir utan að
106