Samvinnan - 01.06.1969, Blaðsíða 14

og gervalla heimsbyggðina: Það voru bænd
ur sem áttu að gera byltinguna. Allir rétt-
trúaðir marxistar höfðu til þessa lagt á-
herzlu á höfuðhlutverk öreiganna, verka-
manna í iðnaði, í kommúnistabyltingum og
viðurkennt iðnvæðingu sem skilyrði sósía-
listaþjóðfélags. En Kína var fyrst og fremst
bændaþjóðfélag, og þessvegna var hlutverk
kínverskra kommúnista að skipuleggja
bændasamtök til byltingar. Þessi samtök
og þessi bylting voru hið einstæða afrek
Maós.
Sjang Kaí-sék var mótfallinn ofsóknum
á hendur jarðeigendum og útlendingum.
Hann hreinsaði Kúómintang miskunnarlaust
af öllum kommúnistum og skaut hinum
ings áhrifamanna á öllum sviðum, sömu-
leiðis ríkisstjórna í Evrópu og Ameríku.
Vonir stóðu til að hann mundi á næsta ára-
tug fá upprætt herstjórana sem eftir voru
og stigamennina sem stöðugt herjuðu víða.
En síðan voru eftir tveir erkifjendur,
Japanir sem gert höfðu innrás í landið, og
kommúnistar. Innrás Japana varð ekki al-
ger fyrr en 1937, en þegar árið 1931 voru
þeir farnir að veita Sjang ýmsar skráveifur,
einkanlega í Mansjúríu, sem þeir náðu á
sitt vald og settu þar til valda lepp af Man-
sjú keisaraættinni.
Eftir hina grimmilegu aðför að kommún-
istum 1927, þegar þeir voru skyndilega af-
vopnaðir, skotnir og dregnir í fjöldagrafir
herinn því upp frá virkinu undir stjórn
Maós og Sjús Tes og hélt niðrá hæðirnar
í Kíangsí. Þar lentu þeir í miklu bjargar-
leysi og biðu herfilegan ósigur þegar þeir
gerðu árás á varða borg til að afla skot-
færa. í 18 mánuði héldu þeir áfram flakki
sínu og sífelldum árásum á jarðeigendur
við hið mesta harðræði. Sigrar þeirra og
ósigrar vógu salt. Þegar þeir réðust gegn
Sjangsja biðu þeir ósigur og drógu sig til
baka, í þetta sinn til furuklæddra hæð-
anna í Kíangsí þar sem þeir eyddu vetrin-
um, hungraðir, kaldir, tötrum klæddir, illa
vopnaðir og fáliðaðir.
Næstu þrjú árin endurtók svipuð saga
sig mörgum sinnum. Skæruliðar Maós urðu
Maó Tse-tung og Sjú Te
fyrir utan bcekistöðvar
Rauða hersins í Jenan
eftir Gönguna miklu.
Maó með Hó Tsjí Minh leiðtoga
Norður-Vietnama árið 1959.
uppreisnargjörnu bændum skelk í bringu.
Hann hrakti burt kommúnistastjórn í Kan-
ton, rauf um skeið öll tengsl við Sovétríkin
og lagði hald á kínversku austurjárnbraut-
ina, sem Rússar höfðu haft á valdi sínu ár-
um saman (þeir náðu henni aftur með
beinni innrás 1930). Maó og skoðanabræð-
ur hans voru hundeltir.
Á þessum árum (1927—31) tókst Sjang
Kaí sék nálega, en ekki fullkomlega, að
sameina Kína undir stjórn Kúómintangs.
Hann náði Peking, „höfuðborginni í norðri“,
aftur á sitt vald, en kaus að gera Nanking,
sem var nær hjarta landsins, að höfuðborg
kínverska lýðveldisins. Þar var Sun Jat-sen
grafinn á ný í glæstu grafhýsi og tekinn
í guðatölu að hætti Leníns í Moskvu. Sjang
Kaí sék hafði tekið kristna trú og kvænzt
kristinni konu, og stjórn hans naut stuðn-
í Sjanghaí og öðrum stórborgum, hvarf
Maó til Sjangsja þar sem hann hélt áfram
að æsa til bændauppreisna. Hann var nú
orðinn leiðtogi kommúnista og búinn að
vinna opinbert samþykki Kominterns við
stefnu sína. í öndverðu var miðstöð Maós
á mörkum Húnans og Kíangsí, þar sem að-
staða var góð til skæruhernaðar í greni-
skógum og þokusveipuðum fjöllum. Vetur-
inn 1927—28 hafðist hann við í fjalla-
klaustri búddhamunka, Sjínkansjan, ásamt
sundurleitum herafla allslausra bænda og
stigamanna: 600 þeirra voru teknir í herinn
með því skilyrði, að þeir gengjust undir
pólitíska uppfræðslu.
Margir hermannanna féllu, en nýir sjálf-
boðaliðar voru þó mun fleiri, unz þar kom
að fjallavirkið varð of lítið og hungursneyð
vofði yfir. Hinn 1. janúar 1929 lagði Rauði
meistarar í þeim hættulega leik sem þeir
stunduðu, löngum göngum, leyndum sam-
drætti liðs, skyndilegri árás og jafnskyndi-
legu hvarfi. Það var þeim mjög í hag og
réð úrslitum um það er lauk, að þeir áttu
samúð hinna aðþrengdu bænda. Einsog einn
hershöfðingi Kúómintangs komst að orði:
„Hvar sem við förum erum við í myrkri;
hvar sem rauðliðar fara eru þeir í birtu.“
Árið 1931 hafði verið stofnað opinbert
sovét (ráðstjórn) í Kíangsí, og í desember
sama ár var haldið fyrsta þing sovéta í
Kína. Þó slíkt bæri fremur vitni vilja en
mætti, gerði Sjang Kaí-sék sig ekki sekan
um að vanmeta styrk andstæðingsins. Á ár-
unum 1931—34 efndi hann til fimm „út-
rýmingarherferða“ gegn kommúnistum.
Fjórar mistókust, og eitt sinn gengu 35.000
af mönnum hans í lið með Maó. En í fimmta
14