Samvinnan - 01.02.1970, Blaðsíða 16

VNGA FÓLKIÐ
OG SAMTÍMINN
Auður Aðalsteinsdóttir
Daníel Guðmundsson
Freyr Þórarinsson
Gestur Guðmundsson
Gestur Jónsson
Guðm. G. Þórarinsson
Auður Aðalsteinsdóttir:
Að brúa bilið
Eitt vandamálanna, sem mað-
urinn þarf og hefur alltaf þurft
að kljást við, er bilið milli kyn-
slóðanna. Að sjálfsögðu er erfitt
að segja fyrir um, hvort þetta
bil verður nokkru sinni brúað,
en oft hafa menn reynt að
skyggnast inn í framtíðina með
því að draga ályktanir af fortíð-
inni, og ef tekin eru tvö dæmi,
verður útkoman heldur neikvæð!
Fyrstu rituðu heimildir sem
fundust voru svohljóðandi: Heim-
urinn versnandi fer, foreldrarnir
eru hættir að ráða við börnin sín.
Og úr Aldarhætti Hallgríms Pét-
urssonar:
Ungdómsins æði
þó áður fyrr stæði
til afreka hárra,
losti, sjálfræði,
leti, svefn bæði,
það lízt þeim nú skárra.
Nú er þetta bil auðvitað sam-
tvinnungur margra þátta mann-
legrar skapgerðar, s. s. fordóma,
tilhneigingar til að gleyma
óþægilegri reynslu o. s. frv. Frá
alda öðli hafa þessir skapgerðar-
þættir viðhaldið kynslóðabilinu,
samfara þjóðfélagsháttum og við-
horfum hverra tíma.
Ef litið er nánar á skapgerðar-
þættina:
Fordómar: Að líta á ungt fólk
sem einhvern sérstakan kynflokk.
Dæmi: Það er samkvæmi. Ungl-
ingarnir eru leiddir saman eins
og krndur í rétt í eitt horn stof-
unnar. Kannske spurðir fyrst í
vinsamlegum tón, hvort það sé
gaman í skólanum. Síðan eiga
þeir að halda uppi samræðum,
hvort sem þeir hafa sömu áhuga-
mál eður ei.
Annað dæmi: Kosning fulltrúa
ungs fólks á alþingi.
Fordómar gagnvart sambandi
kynjanna:
Móðir við dóttur: Þú ferð ekki
til X. Verður ekki fullt af strák-
um þar? Það er létt að ímynda
sér, hvað iþvílíkt vantraust getur
leitt af sér, en sem betur fer
gera ekki allir foreldrar sig seka
um þvílíka grunnhyggni. 11 ára
strákar fóru í heimsókn í sauma-
klúbb til skólasystra sinna. Áður
en nokkurn varði, voru foreldrar
þeirrar sem stýrði samkvæminu
komnir heim, og nú varð hver að
bjarga sér sem betur gat. Pabb-
inn og mamman voru skynsamt
fólk. Þau drógu hetjurnar fram
undan gluggatjöldum og stólum
og buðu þeim upp á kaffi.
Vínið er mikið feimnismál kyn-
slóðanna. Það er pukrað og þag-
að, báðum megin, þar til í óefni
er komið.
Að það séu uppeldisleg mistök
að fá sér í glas með börnum sín-
um, er algeng skoðun, en er að
ég held á undanhaldi.
Burtséð frá því, hvað eitt vín-
glas getur haft góð áhrif á sam-
band foreldra og unglinga, get-
um við ekki búizt við, að „vín-
menning“ okkar breytist til batn-
aðar, meðan börn læra ekki að
umgangast vín.
Tilhneigingin til að gleyma
óþægilegri reynslu:
Við þurfum ekki nema 2—3 ár
til að finna „kynslóðamun". Ung
stúlka, sem lifir nokkuð hátt
fram að giftingu, en stillist mjög
eftir það, talar oft af mikilli
hneykslan um krakkalýð, sem
hafi verið ofurölvi hér og þar.
Verndunarhneigð foreldra er
auðvitað ofur eðlileg — innan
vissra takmarka. Þegar allt kem-
ur til alls, er verið að ala upp
þjóðfélagsþegna, en ekki daufar
eftirmyndir foreldranna.
Jens Höjmark Jensen segir í
bókinni „To kön — ét samfund“:
Með góðum ráðum, samfara stað-
góðri fræðslu, ættu foreldrar
smátt og smátt að láta börn sín
um að þroska persónuleika sinn
óhindrað gagnvart öllum aðstæð-
um. Sem dæmi nefnir hann náms-
venjur, vínvenjur, svefnvenjur
o. fl. Þetta hlýtur að vera hið
ákjósanlegasta, en vissulega er
það erfitt í framkvæmd.
Við lifum í þjóðfélagi, sem
blátt áfram býður upp á meiri
kynslóðamun en mörg önnur.
Fjölmargir unglingar eru betur
menntaðir en foreldrar þeirra
höfðu kost á að verða. Afleiðing-
arnar verða óöryggi foreldra,
sem kemur fram í oft óheppilegri
mynd, og hins vegar leiðinda-
menntunarhroki afkvæma þeirra.
Annað er hægt að nefna sem
hinar öru þjóðfélagsbreytingar
hér hafa skapað: Margir hinna
yngri kannast sjálfsagt við setn-
ingar eins og: „Þú veizt greini-
lega ekki, hvað það er að vera
svangur“. „Við fengum nú ekki
nema einn skólakjól, sem við
gengum í allan veturinn.
Kannske ný uppslög og kraga
sem við þvoðum“. Eigum við —
bitbein þessara setninga — að
finna til sektartilfinningar yfir
þeirri gleðilegu staðreynd, að við
höfum það betra nú en fyrir
hálfri öld? Hin nýju byltingar-
kenndu lífsviðhorf eiga ekki við
á íslandi okkar tíma. Það að lífið
sé of stutt til þess að eyða því
í kapphlaup milli banka og hálf-
byggðra húsa er nokkuð, sem
margir hinna eldri eiga erfitt
með að skilja.
Ástæðuna fyrir því, að Hall-
grímur Pétursson fann sig knú-
inn til að yrkja um ungdóminn,
er að einhverju leyti hægt að
finna í ónógri fræðslu þeirra
tíma. Við, sem lifum á tímum
aukinnar menntunar, ættum því
að gera okkar ýtrasta til að brúa
bilið milli kynslóðanna.
Auður Aðalsteinsdóttir.
Unnur Sólrún Bragadóttir:
GRÁTT GAMAN
Stór og starandi,
starandi —
starandi sífellt
á hnignun, —
rústir,
barns míns augu
rænulauss.
Rennur skinns og hörunds mér
milli kaldhæðni,
gljáandi ofurstamerkis,
herra.
Þrumuskot marghleypna
fram hjá og í.
Harmakvein friðarsoltinnar móður.
„Hvers — já hvers
á saklaust barn mitt að gjalda?"
„Fátækt til sölu,“ hrópar lista-
maðurinn.
Hendur hans eru bláar af kulda
raunveruleikans.
Hvar er listamaður sálu okkar?
Hví kaupum við ekki kolsýru
listamannsins?
Hann kafnar af loftleysi.
Jarðarförin auglýst siðar.
„Hvar er okkar Guð?“ hrópar
fátæktin.
„Hann er ekki til,“ segir gullið.
Lítil sfúlka kemur með kerti.
Fátæktin fær ofbirtu í augun af
gullinu,
en Guð hennar hjálpar ekki.
Hann er grafinn í gullið.
Forseti sælunnar kom í heimsókn
( dag.
Gullið og litla stúlkan veiktust,
veiktust af blindni heimsins.
Þau verða jörðuð i fátæktinni.
Nýfætt meybarn grætur.
Það hrœðist kertið og fátækt
brjóstanna.
12