Samvinnan - 01.02.1970, Blaðsíða 30

raunir til að bæta úr því, sem
okkur virðist aflaga fara, og mis-
tök, sem fara sjálfsagt nærri því
að vega upp á mót! því, sem við
kunnum að láta gott af okkur
leiða. Við erum engin tegund út
af fyrir okkur, það liggur við ég
segi: því ernú fjandans verr. Það
væri gott, ef hætt væri að reyna
að innbyrla okkur þeim misskiln-
!ngi. Það er yfirleitt rangt að
auka á skiptingu mannfólksins og
einkum að láta sér detta í hug
ómerkilega hluti eins og fæðing-
arárið til dilkadráttar. Það er
sannarlega ekki hægt að búast
við öðru en þessu víðfræga tóma-
rúmi milli kynslóða, þegar fólk
heyrir það alls staðar að, að það
tilheyri sitt hvorum he!mi. Þeir
menn reyna ekki að talast við,
sem eru sannfærðir um, að það sé
ókleift með öllu, að þeir geti
sk!lið hvor annan. Maðurinn er
fyrst og fremst summan af því
sem fyrir hann kemur á lífsleið-
inni og á sitt gildi í viðbrögðum
sínum við því. Því getur enginn
dregið menn í dilka, því að hver
og einn er aðe!ns markaður
sjálfum sér, en engum hóp fyrir-
fram. Til þess eins flokks er
óhætt að telja menn, sem þeir
kunna að skipa sér í sjálfir með
eigin gerðum.
Okkur sem erum „æskan“ og
eigum að „erfa landið“ er ekki
ráðlegt að leggja mjög heilann
í bleyt' um, hvernig það verði að
taka við þeim arfi, því að fæst
okkar munu þar nokkru ráða, ef
að líkum fer.
Það er ekki heldur ráðlegt
vegna þess, að framtíðarhorfurn-
ar eru ekki upp á það hezta, en
þær hafa e. t. v. alltaf verið
slæmar, og allt um það er lítið
annað að gera en taka því, sem
að höndum her.
Okkur var ekki gefinn kostur
á að velja okkur öld til að fæð-
ast á, og þessi þarf ekki að vera
verri en hver önnur, þó að óvissa
liggi í loftinu og synd heimsins
dreifist víða.
Það væri óskandi, að títtnefnd
æska heimsins gengi út í lífið
með sem fæstar vitléysur fast-
negldar í kollinn og hefði vilja
til að gera sitt bezta til að vinna
sér og öðrum gagn en ekki tjón,
og getu til að framkvæma e!n-
hverja ögn af þeim vilja. En þess
háttar framfarar er naumast að
vænta í fari Homo sapiens. Þó
held ég til streitu óskinni um
viljann til góðs eða hugsjónirnar,
ef menn vilja nefna svo. Þær
mættu vera sem allra mestar af
þe!rri einföldu ástæðu, að þegar
farið er að svíkja þær, er þá
frekast von um að einhverjar
kunni að verða afgangs.
Mjöll Snæsdóttir.
Ólafur R. Einarsson:
Æskan andspænis
auöi og örbirgð
Allt frá örófi alda hefur ríkj-
andi kynslóð borið kvíðboga fyrir
því, að æskan hvei'ju sinni væri
ófær um að taka við og ávaxta
þann arf sem henni ber að skila
til komandi kynslóða. Þessi ótti
á sér I dag djúpar rætur, þegar
hinir eldri klifa stöðugt á virð-
ingarleysi unga fólksins fyrir
hinu hefðbundna og skeytingar-
leysi þess fyrir því sem hinum
eldri er heilagt. Fjölmiðlar ala
á þessari vandlætingarsemi og
minnast nær eingöngu á það, sem
í augum ríkjandi kynslóðar er
neikvætt í fari æskunnar. Óhætt
er að fullyrða að þessir aðilar
beinlínis nærist á því að hneyksl-
ast á framferði æskunnar, þó
einkum þegar hún tekur að
brjóta niður og virða að vettugi
hinar púrítönsku velsæmisreglur
feðranna. Hinir vandlætingar-
fullu líta ógjarnan í eigin barm.
Þeir sjá samtíðina ekki með
stækkunargleri gagnrýninnar,
eins og ungu fólki er tamt. Þeir
neita að horfast í augu við vanda-
mál nánustu framtíðar, er nú
blasa við í heiminum, sem mest-
megnis er stjórnað af mönnum
sem eru í nær engri snertingu
við æskulýðinn.
Þegar Búdda tók að hugleiða
þjáningar mannkyns fyrir um
það bil 2500 árum, taldi hann
vænlegt að afneita hinu liðna og
boðaði eftirfarandi: „Trúið ekki
því sem þið heyrið sagt; trúið
ekki á erfðavenjur þar eð þær
hafa gengið í arf kynslóð eftir
kynslóð; trúið ekki því sem ein-
hverjir tala um og margir aðrir
trúa á; trúið ekki að það venju-
lega sé sannleikurinn; trúið ekki
á eitthvað sem byggir á áliti for-
feðra ykkar eða lærifeðra“. Ýmis-
legt bendir til þess, að æskan
hafi nú breytt í samræmi við
þennan forna boðskap. Víða um
heim hefur æskufólk og þá eink-
um stúdentar risið upp og mót-
mælt skoðunum og áróðri áhrifa-
mestu fjölmiðlanna; æskan neitar
að fylgja fyrri erfðavenjum um
neyzlu nautnalyfja og hefur farið
inn á nýjar brautir; ungt fólk
hefur gert uppreisn gegn hinum
pervisalegu siðalögmálum kirkj-
unnar; hin venjulega flokkaskip-
un stjórnmálanna samsvarar ekki
hugmyndum og kröfum æskunn-
ar, sem vísar henni á bug; álit
forfeðra á þingræðisvenjum er
dregið í efa, einkum þar sem
ríkjandi efnahags- og stjórn-
málaskipan stendur í vegi fyrir
réttlátri skipan þjóðfélagsins, og
ungt fólk réttlætir beitingu of-
beldis til að leysa óréttlætið af
hólmi. (Þegar rætt er um ungt
fólk hér í greininni á undirritað-
ur við æskufólk almennt í heim-
inum).
Skýrast kemur gagnrýni og ó-
ánægja æskunnar fram á sviði
þjóðfélagsmála. Hún aðhyllist lítt
flokkspólitíska æskulýðsstarf-
semi, sem er nú mun takmarkaðri
en til að mynda á millistríðsár-
unum. En aukin skólamenntun og
meira alþjóðlegt samstarf gefur
æskunni aukin tækifæri til að
kynnast ýmsum nýjum og fjöl-
breyttari vandamálum. Þessi
áhugi hefur m. a. birzt í baráttu
æskufólks fyrir friði, einkum í
Víetnam, baráttunni gegn hungri
í heiminum, gegn kynþáttamis-
rétti, og á hinum vanræktu fé-
lagslegu sviðum velferðarþjóðfé-
laganna hefur ungt fólk skorið
upp herör og krafizt lausnar
vandamálanna. í þessu hefur æsk-
an sýnt meiri áhuga á þjóðfélags-
málum en æskufólk áður fyrr,
þótt áhuginn beinist inn á nokk-
uð aðrar brautir. Um eitt þessara
vandamála mun einkum fjallað í
þessari grein, en það er herferð
æskufólks gegn hungri í heim-
inum.
Að frysta hrikalega kvöl
Við sem fyllum flokk hinnar
uppreisnarsömu æsku samtímans
erum borin í þennan heim, þegar
„atómsólin“ tók að skína, og höf-
um lifað tortímingarskeið manns-
andans, sem einkennist af frystu
valdajafnvægi risaveldanna í
austri og vestri. Ríkjandi valda-
stéttir senda æskufólk í fjarlæg-
ar heimsálfur til manndrápa sam-
tímis og það sama æskufólk er
ekki talið hæft til að öðlast kosn-
ingarétt heima. Við horfum upp
á það, að ríkisstjórnir heims eyða
16.380 milljörðum íslenzkra króna
til vopnabúnaðar eða um 4800
krónum á hvert mannsbarn á
jörðinni. Hin frysta skipting
heimsins á milli risaveldanna í
áhrifasvæði, sem í engu má raska
vegna tortímingarhættunnar, fel-
ur í sér tilraun til að viðhalda
ástandi sem er meirihluta mann-
kyns hrikaleg kvöl. Með vald-
beitingu er sjálfsákvörðunarrétt-
ur smáríkja fótum troðinn og
þjóðfrelsisbaráttu snauðra þjóða
fyrir frelsi til að lifa er mætt
með fjöldamorðum, þar eð ann-
ars kynni hún að raska langlífi
hinna mettu íbúa ríku þjóðanna.
Þessir ráðsettu valdhafar, sem
álíta mikilvægast að framleiða
byssur, sprengjur, herskip, eld-
flaugar og senda æskufólk til að
berjast hvert við annað, þeir
undrast mótmæli uppreisnar-
gjarnrar æsku og tala í vandlæt-
ingartóni um ofbeldishneigð.
Samtímis þessu vakna 700 millj-
ónir barna daglega inn í heim
hungurs og óöryggis, og milljónir
æskumanna eiga vísan dauða á
sama hátt og þeir væru leiddir
á aftökustað. Er hægt að ætlast
til þess, að á meðan ríkjandi
valdakynslóð neitar að horfast í
augu við mesta vandamál mann-
kyns í dag, en sóar í þess stað
milljörðum í járn og blóð, falli
æskufólk fram og tilbiðji leiðtog-
ana og dásami arfinn sem nú
blasir við?
íbúar jarðar eru nú um 3500
milljónir og þeim fjölgar um
180.000 á dag. Tveir þriðju hlutar
jarðarbúa búa í þróunarlöndun-
um eða um 2000 milljónir. íbúa-
tala jarðar mun að líkindum tvö-
faldast um árið 2006. Talið er að
hinn snauði fólksskari í þróunar-
löndunum hafi aðeins um 1/6
heimsteknanna til umráða. Um
900 milljónir manna hafa árs-
tekjur sem eru innan við 8.500
ísl. krónur. í hinum snauðu ríkj-
um Asíu, Afríku og rómönsku
Ameríku er álitið að einn læknir
sé á hverja 100.000 íbúa og um
700 milljónir manna kunni hvorki
að lesa né skrifa. Neyðinni í
heimshluta, þar sem 10.000
manns deyja daglega úr hungri,
verður ekki lýst fyrir mettum
þegnum velferðarríkja.
Annar arfur blasir við æskunni
í hinum ríka heimshluta í Evrópu
og Norður-Ameríku, en hann
verður ekki aðskilinn frá hinum,
vegna ógnvekjandi framtíðar-
26