Samvinnan - 01.06.1972, Page 25

Ólafur: Er ekki líka spurning,
hvort afsláttarkerfið geti orðið
til þess, að hægt sé að hækka
félagsgjöld kaupfélaganna og
afla þannig óbeint ákveðins
fjármagns? Þegar menn eru
búnir að borga kannski eitt, tvö
eða jafnvel þrjú þúsund krón-
ur í inntökugjöld, þá finnst
þeim hart ef þeir geta ekki
hagnazt eitthvað á því.
Erlendur: Er ekki árgjaldið 20
krónur einsog stendur?
Ólafur: Ég held nú bara að al-
menningsálitið sé á móti því, að
menn sleppi með svo ódýrum
hætti inní félagsskap.
Jakob: En erum við þá ekki
komnir inná þá braut, að fé-
lögin séu í reynd ekki öllum
opin? Ef menn eiga ekki tvö
eða þrjú þúsund krónur af-
gangs, komast þeir ekki inní
félagið.
Ólafur: Alls ekki, alls ekki.
Nafngiftir
Benedikt: í sambandi við þessa
þróun, sem nú á sér stað, hvað
finnst ykkur um það að reka
verzlanir sem ganga undir allt
öðru nafni en nafni félagsins?
Þetta er útlend þróun sem hef-
ur náð hingað. Þúsundir manna
ganga um verzlanir hér i
Reykjavík og hafa ekki hug-
mynd um, að þær eru hluti af
KRON, til dæmis Liverpool og
Domus.
Erlendur: Svíar lögðu útá þá
braut að kalla verzlanir sínar
ákveðnum nöfnum til að laða
fólk að þeim, til dæmis Quickly,
Domus og annað áþekkt.
Adda Bára: Flestir í KRON
voru dálítið efablandnir, þegar
þetta kom til tals, en ég held
að menn hafi vanizt Domus-
nafninu, aukþess sem verzlun-
in heitir Domus KRON. Ég held
þetta sé svo fast tengt KRON
i öllum auglýsingum, að öllum
sé ljóst að þarna eru þeir að
skipta við KRON.
Erlendur: Þá er spurning hvort
rétt hafi verið að hafa KRON
í nafninu. Hvort ekki hefði ver-
ið betra að hafa bara Domus
einsog í Sviþjóð.
Adda Bára: Ég tel að Domus
hafi þjónað sínum tilgangi með
því að vera Domus og minna á
þessi stóru Domus-hús í Svi-
þjóð, og ég held að KRON sé
ekki orðin eins mikil fæla á
vissan hluta Reykvíkinga og
það var einusinni. Ég held það
sé núorðið leitun að Reykvík-
ingi, sem finnst það vera
háskasamleg ákvörðun að stíga
yfir þröskuldinn í KRON-búð.
Benedikt: Sú breyting hugsun-
arháttarins á nú lika nokkurn
þátt í þeirri viðreisn sem hefur
orðið í KRON.
Erlendur: Það var ónefndur fé-
lagsskapur i Reykjavík sem
gerði samþykkt um að verzla
aldrei í búð SÍS i Austurstræti,
skömmu eftir að hún var opn-
uð.
Halldór: Mér finnst nú satt að
segja illa farið, ef til þess kem-
ur, að við þurfum að fela kaup-
félagsnafnið.
Benedikt: Þetta sama hefur
gerzt með blöð verkalýðshreyf-
ingarinnar og verkalýðsflokk-
anna sumsstaðar erlendis.
Ólafur: Þá er það spurning,
hvort við þurfum að segja, að
við séum að fela. Er það ekki
anzi þurrt að segjast hafa far-
ið í KRON og þurfa að til-
greina staðinn í hverju ein-
stöku tilviki? Er ekki eins gott
að hafa ákveðin heiti á verzl-
unum, sem um leið gefa til
kynna hvar þær eru niður
komnar, og hafa svo nafn fé-
lagsins aftan við verzlunar-
nafnið?
Halldór: Við erum að byrja á
því núna í öllum kaupfélögum
landsins að taka upp sérstakt
merki, sem sett verði á allar
okkar verzlanir og önnur fyrir-
tæki, bæði útá landi og hér í
Reykjavík. Það var semsé á-
kveðið að hafa bara þetta
merki og síðan orðið KAUPFÉ-
LAGIÐ á verzlununum.
Erlendur: Svíar kalla sína stór-
markaði Obs!
Halldór: Merkja ekki danskir
samvinnumenn öll sín fyrirtæki
með BRUGSEN?
Erlendur: Nei, þeir eru komnir
með vöruhúsakeðju með á-
kveðnu nafni. Þeir eru til dæm-
is með vöruhúsið ANVA sem er
komið víða.
Kf. Ingólfur, Sandgerði
Kf. Suðurnesja, Keflavík
Verksmiðjur Sambandsins, Akureyri
Kf. Hafnfirðinga, Hafnarfirði
Framtíðarskipulagið
Benedikt: Það er nú stytting á
Andelsvarehus. En úrþvi
minnzt er á Danmörku, hvað
segið þið þá um framtiðar-
skipulag kaupfélaganna hér? Á
seinni árum hafa orðið breyt-
ingar hér; sum kaupfélögin
hafa hreinlega helzt úr lest-
inni; i öðrum tilvikum hafa
stærri kaupfélög tekið við
rekstri minni kaupfélaga sem
stóðu höllum fæti. Verður þró-
unin hér einsog í Danmörku:
miklu færri og miklu stærri fé-
lög?
Erlendur: Þetta er ákaflega
stórt mál sem hefur verið mikið
á dagskrá. Við stígum aldrei
eins stórt skref og Danir, sem
eru búnir að gera samþykkt
um, að í Danmörku verði eitt
allsherjarkaupfélag, ekkert
samband, heldur aðeins eitt
fyrirtæki. Hér er ekki tóm til að
skýra, hvernig þeir hugsa sér
síðan að tengja lýðræðið þessu
nýja formi. Ég held hinsvegar
að það liggi alveg ljóst fyrir
hérlendis, að við þurfum að
sameina einingar okkar meira
en gert hefur verið. Ég held að
Kaupfélag Reykjavíkur og ná-
grennis hafi verið á undan í
þessu efni einsog ýmsu fleiru.
Það var á sínum tíma eitt fé-
lag fyrir Reykjavík og Suður-
nes, og ég held að við verðum
knúðir til þess, þar sem um
samkeppni er að ræða, einsog
til dæmis hérna á Stór-Reykja-
víkur-svæðinu, að sameina ein-
ingarnar í stærri heildir. Útá
landsbyggðinni verðum við- líka
knúðir til að þokast i þessa átt,
vegna þess að litlu félögin lifa
ekki til frambúðar. Ég held að
hreyfingin treysti sér ekki til
að standa í þvi að borga með
mörgum kaupfélögum.
Halldór: Þarna kemur vitan-
lega margt til greina, en við
sjáum það ljóslega af skýrsl-
um, að þegar verzlunin nær
ekki ákveðinni stærð, þá er
bullandi tap á henni. Eftir því
sem samgöngur í landinu
batna hlýtur að vera hægt að
tengja okkur nánar saman, en
hitt er gefið mál, að útí hér-
uðunum eru menn ákaflega í-
haldssamir að því er varðar það
að halda utanum sitt gamla
félag, jafnvel þó það sé pínu-
lítið og hafi hreinlega engan
rekstrargrundvöll. Við getum
ekki látið þessi heimasjónar-
mið ráða framvindunni.
Benedikt: Blessaðir karlarnir
eru nú oft ennþá íhaldssamari,
ef þeir eru með stór og sterk
félög. Ég veit eitt dæmi sem
gjarnan má nefna hér, þar sem
í ljós kemur viss árekstur. Lítil
félög á Akranesi og Snæfells-
nesi hafa orðið að hætta starf-
semi sinni. Kaupfélag Borg-
firðinga er mjög stórt og öfl-
ugt félag, og það hefur hlaup-
ið í skarðið og rekur verzlanir
þarna, en það er eitt öflugasta
bændakaupfélag landsins og er
hikandi að gera sjávarþorpin
að fullum meðlimum, því að
mannfjöldinn er það mikill í
sjávarþorpunum, að meðlimir
25