Samvinnan - 01.12.1973, Blaðsíða 36

Sigvaldi Thordarsen: Einbýlishús viö Ægissíðu.
Hannes Davíðsson: Langholtsapótek.
Irrrrrrfrmr
Irrmrrrm
trrrrrrrm
jrrrrr'n
afstaða til forms og lita, og
það er þessi afstaða sem ég
bið þá um að horfa á og reyna
síðan að skapa verk sem falla
inní þann tíma, sem þeir lifa
á. Verkin á safninu eru sá mæli-
kvarði sem þeir eiga að mæla
sín eigin verk við.
Jón: Þetta var vel sagt og hár-
rétt.
Hörður: í sambandi við listiðn-
aðinn verðum við að hafa hug-
fast, að iðnvæðingin kemur
upp á milli mannsins og verks-
ins. Þessir gömlu hlutir voru
gerðir með handtækjum. Mað-
urinn, sem bjó þá til, var beint
fyrir framan verkið. En svo
kemur vélin til sögunnar, og
hún kemur upp á milli manns
og verks, með þeim afleiðing-
um að hvort fer sína leið. Aðal-
hugsjón Bauhaus-hreyfingar-
innar var að tengja manninn
aftur verki sínu. Þetta er nauð-
synlegt að hafa í huga til að
skilja stöðu okkar í dag. Við
vorum með bændasamfélag og
handverk, en erum nú komnir
með iðnaðarþjóðfélag og vél-
Hörður: Hér verðum við líka
að taka stjórnmálin inní dæm-
ið. Hverskonar þjóðfélag ætlum
við að skapa og til hvers ætl-
um við að nota listina? Við
verðum að gera okkur grein
fyrir því, að hér eru að koma
fram ungir menn, harðsoðnir
marxistar, sem eru frelsaðri en
hvítasunnumenn, og þeir segja:
„Listin fyrir fólkið! Við vilj-
um bylta kapítalismanum,
Jón: Og þjóðfélag sem breyt-
ist örar en nokkurntíma fyrr í
sögu mannsins. Það er ekki
hvað sízt vandamálið. Við töl-
um um þrjár og fjórar víddir í
arkítektúr og skipulagi og lífi
mannsins, en síðan kemur til
sögunnar fjórða eða jafnvel
fimmta víddin sem nefnist
tími, þ. e. a. s. hraði og örar
þjóðfélagsbreytingar, fjölgun
mannkyns, breytilegir lifnaðar-
hættir. Það er þessi vandi sem
steðjar að nútímanum.
Hörður: í þvi sambandi meg-
um við gjarna hugleiða, að það
eru þó ekki nerna 20 til 30 ár
sem við höfum haft til stefnu
hér á landi. Við verðum að vera
sanngjarnir við sjálfa okkur.
Jón: Við höfum ekki verið
vondir við okkur, öllu fremur
alltof góðir. En forsenda allra
góðra hluta er sjálfsgagnrýni,
og við höfum verið að reyna að
ástunda hana í þessari um-
ræðu. Þegar við lítum á heild-
ina, verðum við að miða hærra,
taka mið af tindinum, ef við
ætlum að þoka okkur framá-
við og uppávið.
breyta þjóðfélaginu og gera
það samvirkt.“ Við verðum að
taka afstöðu til þess í umræðu
okkar, hvernig þjóðfélag við
viljum fá.
Jón: í sambandi við öll svona
vígorð getum við líka rifjað
upp endurreisnartímabilið þeg-
ar hinn almenni borgari í
Firenze fór og ræddi um Gilbeti
eða árangurinn af samkeppn-
inni um Paradísarhliðið. Á end-
urreisnartímanum var þó vak-
andi áhugi á lifandi list, sem
var þáttur í daglegu lífi fólks-
ins, einsog hún á vitaskuld að
vera.
Gylfi: Hörður talaði áðan um
hefðina og skilgreindi hana
mjög skemmtilega. í því sam-
bandi langar mig til að benda
á, að þessi nútímamenning,
sem ég tel að hefjist kringum
aldamótin síðustu, hafi gengið
í bylgjum á myndlistarsviðinu
og einmitt núna séum við að
eignast einhverja hefð í ís-
lenzkri nútímamyndlist. Ég
segi fyrir mig, að ég leita mjög
mikið aftur til gömlu karlanna
og skoða verk þeirra, leita
miklu meira til þeirra en út-
fyrir landssteinana, afþvi nú
er búið að vinna að þessum
hlutum í 70 ár, og ég held að
svipað sé að segja um aðrar
listgreinar. Nú fyrst getum við
farið að pæla í íslenzkri nú-
tímamenningu. Það var minnzt
á þessa háfrelsuðu marxista, og
ég var að tala við einn þeirra
í gær, ungan mann með blóð
í augum og geislabaug yfir
höfðinu. Ég hafði að mörgu
leyti gaman af að kynnast
sjónarmiðum hans, og ég hef
að undanförnu kynnzt viðhorf-
um ungs fólks mjög vel. Það er
eitt sem veldur mér nokkrum
kvíða í þessu samhengi, og
kannski er þó rangt að kalla
það kvíða, en gæðamat þessa
unga fólks er allt annað en við
eigum að venjast. Þetta unga
fólk er að flykkjast niðrí mið-
bæ og taka á leigu íbúðir við
Laugaveginn, Grettisgötuna,
Njálsgötuna og um allan gamla
bæinn. Það er að fara inní
miðbæinn. íbúðirnar sem það
tekur á leigu þykja ekki fínar,
þær eru yfirleitt lélegar. Það
kaupir sér ekki húsgögn, heldur
býr sér til fleti á gólfinu og
gerir sér einatt húsgögn úr
kössum, oft frá Áfengisverzlun-
inni.
Jón: Svona hefur þetta verið á
Norðurlöndum undanfarin 40
ár, ef ekki lengur.
Gylfi: Já, en það er að koma
fram núna hjá okkur, og hér
er um að ræða næstu kynslóð,
og ég held að þetta komi til
með að hafa geysimikil áhrif,
ef það nær einhverri útbreiðslu,
til dæmis á markaðinn, við
skulum segja húsamarkað,
húsgagnamarkað og annað
slíkt.
Jón: Þetta fólk mundi síður
borga háa húsaleigu, heldur
nota féð til annars. En forsend-
an fyrir því, að fólk er að
flytja til baka inni gamla bæ-
inn, er meðal annars sú, að
frá sjónarmiði listamanna og
félaga þeirra er öllu æskilegra
að búa í slæmu húsnæði heldur
en í híbýlum með silkiáklæði
á veggjum, fyrir utan hvað það
er miklu geðslegra. Þetta hef-
ur ekki aðeins átt sér stað
meðal námsmanna á Norður-
löndum, heldur hefur það ver-
ið venja öldum saman, að lista-
maðurinn búi við bág kjör.
Rómantík.
Gylfi: En þetta eru ekki lista-
menn.
Jón: Eða þá menntamenn og
menningarvitar.
Gylfi: Það eru ekki heldur
menntamenn. Þetta er venju-
legt fólk upp og ofan.
Jón: Það geta verið fleiri en ein
forsenda fyrir þessu. Ein gæti
verið sú, að fólkinu líði bara
ar.
Breytt verðmætamat
36