Samvinnan - 01.12.1973, Blaðsíða 11

göngu niður á einstakling-
unum eptir rjettu hlutfalli.
4. Fjelagið hefur í öllrnn at-
riðum eins góða afstöðu og í
sumum betri til þess að út-
gjörðin beri sig vel heldur
en nokkur kaupmaður, þeg-
ar það um leið er kaupfje-
lag.
5. Trygging fyrir góðri fisk-
verkun er fengin.
En vaxi nú svona fjelagi
fiskur um hrygg, getur það enn
meira. Það getur stutt góð skip-
stjóraefni til lærdóms og menn-
ingar; það getur með litlum
kostnaði, en góðri samvinnu,
stutt að menningu og siðprýði
allra háseta. Sú sjálfsmeðvit-
und, sem hluttakan í svona fyr-
irtæki hlýtur að vekja hjá flest-
um fjelagsmönnum, er ótvíræð
menningarhvöt, og kappsmun-
ir hljóta að vakna hjá mörg-
um til þess að auka hluteign
sína í fjelaginu, og verða þeir
þá sparsamari og ráðsjálli. Því
verður nú ef til vill svarað, að
mjög margir hásetar sjeu svo
fátækir, að þeir geti ekki keypt
hlut í svona fyrirtæki, þótt
smár sje. Þegar svo stendur á,
finnst mjer mega haga því svo,
að lofa þeim að greiða hlutinn
smátt og smátt af vinnuhlut-
deild sinni. En sje ókleyft að fá
næga háseta með því móti, þá
brýtur auðvitað nauðsyn lög.
En vil jeg nefna einn kost,
sem fylgir þessu fyrirkomulagi.
Jeg hef heyrt þess getið, að
nýkeypt þilskip hafi sumstaðar
orðið að standa uppi sökum
mannleysis, og einnig hef jeg
heyrt þess getið, að miklir þil-
skipaeigendur hafi orðið að
senda af örkinni nokkurskon-
ar agenta til að safna fóiki á
skip sín, og hafi smalar þessir
að sögn líka aðferð og embætt-
isbræður þeirra frá Vestur-
heimi. Hjer er auðsætt, að þil-
skipaeignin hefur ekki mynd-
azt af eðlilegri þörf þeirra, sem
lifa á sjávarútveginum; hefur
því vaxið óeðlilega og getur því
orðið til ruglings í atvinnuveg-
unum. En með því fyrirkomu-
lagi, sem jeg hef bent á, er
engin hætta á slíku. Þar skap-
ast þilskipaeignin eðlilega og
af verulegri þörf, og má meta
það mikinn kost.
Því miður er jeg allt of ó-
kunnugur til þess að geta gizk-
að á allar þær mótbárur, sem
koma kunna fram gegn þessari
hugmynd. En hversu margar
sem þær kunna að vera, þá er
jeg handviss um, að hugmynd-
in er framkvæmanlegri til
sannra framfara fyrir sjávar-
útveginn en aðrar aðferðir, sem
kunnar eru, ef menn skortir
ekki fjelagsanda, en fjelags-
andann geta menn veitt sjer
sjálfir, ef menn vilja; hann
kostar ekki peninga og
ekki taka botnverpingar hann
frá oss, þó að þeir fiski í land-
helgi. Það er einmitt vonandi
að þeir brýni hann, brýni svo
deigt járn, að það bíti.
Þótt jeg hafi miðað þetta
hugsaða samvinnufjelag við
þilskipaútgjörð til fiskveiða, þá
segir sig sjálft, að það getur átt
við fleiri veiðiútgjörðir, og þar
á meðal við bátaveiðina. Báta-
útgjörðarmenn hafa engu síður
hvöt til samtaka í fiskverkun, í
sameiginlegum saltforða, i fisk-
sölunni og reglulegum kaupf je-
lagsskap. Hásetar á bátum
hafa einnig hvöt til að vera
meðeigendur í bátaútgjörðinni.
— O —
Greinarkom þetta hafði jeg
skrifað áður en jeg kom á þing
næstl. sumar. En þegar þar kom
fræddist jeg um það, að trúin
á þilskipaútveg er ekki eins
örugg og almenn og jeg hafði
hugsað. Ýmsir, sem jeg talaði
við, hjeldu því fram, að þil-
skipaútvegur borgaði sig yfir-
leitt illa fyrir aðra en kaup-
menn, en þeir einmitt næðu
sjer niðri á verzlun sinni við
háseta þá, sem þeir hefðu á
skipum sínum. En fái nú háset-
ar þeirra, eins og ætla má, þol-
anlega atvinnu að öllu sam-
töldu og athuguðu, og kaup-
mennirnir hagnað, þá er það
heildin öll, sem fær hagnað,
og mundi ekki síður verða þótt
heildin, útgjörðarmenn (þ. e.
kaupmenn) og hásetar, væri
samvinnufjelag með því fyrir-
komulagi, sem jeg hef bent
á, og þeim mun betur sem góð
samvinna bæri meiri ávexti.
Jeg get nú annars vel trúað
því, að þilskipaútvegur borgi
sig ver og komi ver við fyrir
fjölskyldumenn heldur en báta-
útvegur, þar sem hann er eins
auðsóttur og áreiðanlegur að
jafnaðl og t. d. við ísafjarðar-
djúp. En annaðhvort eru það
öfgar, að botnverpingar sjeu
búnir að ryðja mönnum af
bátamiðum víðsvegar, ellegar
þilskipaútvegur ætti að borga
sig fyrir þá, sem fyrir því hafa
orðið. Og sannist það, að þil-
skipaútvegur borgi sig ver fyrir
oss íslendinga heldur en út-
'lendinga við vorar eigin
NÝTT Á ÍSLANDI:
Spéfrítt PILKINGTON FLOTGLER er gler, sem
allir húseigendur óska í hús sín.
Húseigendur, athugið að láta framleiða einangr-
unargler í yðar hús úr PILKINGTON FLOTGLERI.
POLARIS H.F.
Austurstrætl 18 - Reykjavlk - Slmar 21085 og 21388.

auk heilsutjóns?
Ef þú leggur andvirði eins
sígarettupakka á dag inn í
bankabók, þá átt þú næga
peninga fyrir ferð til
útlanda, eftir eitt ár, eða
nýjum bíl eftir 10 ár.
HasassKiíEö
n