Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.04.1909, Síða 64

Viðskipatvelta skozka sambandskaupfjelagsinshefirverið:
Árið 1868 162,000
- 1870 1,890,000
- 1880 15,210,000
- 1890 44,550,000
- 1907 137,000,000
Eitthvað lítið eitt fyr höfðu kaupfjelögin á Norður-
Englandi gengið í bandalag og stofnað sambandskaup-
fjelag.
Fyrsta árið var viðskiptavelta þess sambandskaupfjelags
933,000 kr. Nú er fjelagið orðið stærsta sambandskaup-
fjelag í heimi. Viðskiptavelta, árið 1907, var yfir 450 mil-
jónir króna.
* *
*
Kring um 1870 tóku því næst ensku og skozku kaup-
fjelögin að búa til vörur handa sjer. Fjelögin höfðu nú
fasta móttökumenn og gátu reiknað út þarfirnar. En,
einnig í þessu atriði, komu hvatirnar frá utanfjelags-
mönnum. Hinir ensku stórsalar og verksmiðjuhöfðingjar
voru orðnir smeykir við hinn mikla þroska og viðgang
kaupfjelaganna og stofnuðu því til heimskulegrar ein-
angrunar gagnvart þeim*. Kaupfjelögin svöruðu með því,
að stofna sjálf verksmiðjur. — Með þessu móti fór hinn
gamli æskudraumur fjelaganna a$ rætast. — Nú eru þau
825 kaupfjelög sem hafa að einhverju leyti með höndum
vörutilbúning til eigin þarfa; þar hafa 18,000 manna at-
vinnu og hinar tilbúnu vörur nema árlega um 100 mil.
kr. Auk þessa eru 125 sameignarverksmiðjur sem eru
eign þeirra manna er við þær starfa. (Árið 1907 voru það
* Svipaðri aðferð var reynt að beita gagnvart íslenzku kaupfjelögun-
um, um eitt skeið, eptir hvötum hjerlendra kaupmanna, en eigi
áttu þau samtök langan aldur.
*