Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.04.1909, Blaðsíða 66

i 34
algerlega frjálsri og haptalausri verzlunaraðferð. Hinir
ensku samvinnumenn ofmeta eigi fjelagslíf sitt. Peim
hefir skilizt það, að eigi málstaður þeirra að vinna fullan
sigur, þá er það eigi nóg að hafa ráð á stofnfjenu og
framleiðslutekjunum. Nei, til þess að geta leyst hnútinn
til fulls, þarf einnig að vera aðgangur að hinum óunnu
efnisvörum, að jörðinni sjálfri, sem geymir meginupp-
sprettur allrar framleiðslu. Spurningin um jarðarafnotin
stóð einnig sem Iokasteinn í gömlu stefnuskránni í
Rochdale. Henni var um hríð lítill gaumur gefinn, en
nú er hún aptur að verða ofarlega á baugi.
Með fáum dráttum hefir hjer verið reynt að sýna
fram á hvernig hinn enski samvinnufjelagsskapur er lag-
aður, nú á síðustu tímum. Pegar hann er athugaður af
glöggum skilningi og hlutdrægnislaust, getur varla hjá
því farið, að sú sannfæring festi rætur, að þar sje fund-
inn vegur og ráð, sem betur en nokkuð annað, er hing-
að til hefir reynt verið, geti heppilega leyst úr hinni
stóru verkmannaspurningu, þessari allsherjar mannfjelags-
spurningu: Hvernig á að útrýma hinni óverðskulduðu
fátækt, manna á meðal?
* ' *
*
Nálægt 1870 breiddist samvinnufjelagshreifingin frá
Englandi, til meginlands álfu vorrar og allar götur til
Norðurlanda. Alstaðar voru það íbúar borganna, sem
fyrstir heimfærðu hana til sín, nema í Danmörku; þar
hafa sveitabændur verið hennar áhugamestu fylgismenn.
Hreifingin kom mjög snemma til Belgíu, en þar hafa
ýmiskonar stjórnmálaflokkadrættir haft áhrif á kaupfje-
lagsskapinn, honum til mikils hnekkis. En á Frakklandi,
Hollandi, Pýzkalandi en þó einkum á Svisslandi er kaup-
fjelagsskapurinn stöðugt að aukast, ár frá ári. í hinum
þýzku borgum, svo sem Leipzig, Hamborg, Magdeborg
og Breslau eru kaupfjelög sem hafa frá 5 — 80 þúsundir