Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.08.1921, Blaðsíða 7

Tímarit íslenskra samvinnufélaga.
113
yggi félagsmanna verður ekki náð, nema með lýð-
stjórnarskipulagi, sem þrýstir á og er borið uppi af
einstaklingunum einum og sérhverjum. Er eg þá kom-
inn að meginefni rnáls míns: Skipulagi samvinnufélaga.
II.
Eins og kunnugt er, var hið fyrsta algerða sam-
vinnufélag hér á landi stofnað í Þingeyjarsýslu fyrir
um 40 árum síðan. Þar stendur því vagga þessarar
hreyfingar hér á landi. Metingslaust er óhætt að segja,
að eftir því sem þá var mönnum skipað á landinu,
mun sýslan hafa átt ýmsum afburðamönnum á að skipa.
Þessir forgöngumenn sniðu skipulag félags síns án til-
lits til erlendra fyrirmynda. Mun þar tvent liafa haml-
að. Annarsvegar skortur á þekkingu og aðstöðu til
þess að kynnast þeim. Hinsvegar forustuhugur og sjálf-
stæðiskend. Þeir bygðu af eigin ramleik skipulagið frá
rótum í samræmi við þau skilyrði, sem við var að
búa og það verkefni, sem því var ætlað að vinna. Af
þessu leiddi, að skipulag þeirra varð að ýmsu frum-
legt og frábrugðið erlendum félögum af sama tæi.
Eftir því sem aldur færðist yfir, starfssviðið færðist út
og reynslan leiðbeindi þeim, hafa þeir aukið inn í eftir
erlendri fyrirmynd. Sarnt sem áður hafa þeir til þessa
haldið fast við þær grundvallarsetningar, sem uppliaf-
lega var bygt á. Og þeim heíir virst reynslan helga
þær grundvallarsetningar og staðfesta gildi þeirra, þó
skipulaginu hafi að ýmsu öðru leyti verið þokað til,
eftir kröfum tímans.
Þrent er það einkum, sem er frumlegt og séi'kenni-
legt í skipulagi Kaupfélags Þingeyinga. Hið fyrsta er
deildaskipun þess með samábyrgð innan deilda. Annað
er pöntunarrétturinn. Þriðja er pöntunarverðlag var-
anna, sem pantaðar eru. Deildaskipuninni er þannig
háttað, að félaginu er skift í mismunandi stórar deildir