Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.08.1921, Síða 23

Tímarit íslenskra samvinnufélaga.
129
livort sem félagsmenn gera nokkra fyrirfram pöntun
eða enga.
En undir eins og félögin fara að skifta við utan-
félagsmenn — og jafnframt félagsmenn sína, ef það er
í því formi, að þeir fái ekki persónulega „hagnaðinn“
af viðskiftum sínum — hvort sem það er í sérstakri
söludeild eða í óskiftri deild með félagsmönnum, þá eru
þar talin rekin „arðvænleg11 og skattskyld viðskifti,
viðskifti, sem allir eiga aðgang að, sem vilja, og við
það er átt með orðatiltækinu „opin sölubúð“. — Mætti
kalla það „opin viðskifti“ í mótsetningu við „lokuð
viðskifti“.
Þegar félögin þannig hafa gefið færi á sér til
skattaálögu, þá reynist örðugt, að verja þau fyrir órétt-
látum skatti, þar sem úrskurðinn um skatthæðina er
að sækja undir sveitarstjórnarvöld, sem sumpart eru
—• viljandi eða óviljandi — skilningssljó á skattgrund-
völlinn ;og jsumpart mótaðilar félaganna um skatthæð-
ina.
Með framansögðu jer þá rutt úr vegi þremur með-
mælaástæðum höf. fyrir yfirburðum kostnaðarverðs-
skipulagsins fram yfir gangverð. Það eru s é r s t ö k
skipulagsatriði, rsem félögin geta valið um jafnt, hvort
sem þau haga verðlaginu eftir gangverði eða kostnaðar-
verði.
Eftir er þá aðeins fjórða atriðið og eina atriðið,
— af þeim sem höf. telur — sem eftir verður dæmt
gildi þessara tveggja verðlagsmáta.
Um það sjálft, sem sagt er í fjórða atriðinu, er
ekki stórvægilegur ágreiningur. Að eins tel eg að kostn-
aðarverðsskipulagið veiti félögunum takmörkuð umráð
um alrnent verðlag, og að af því leiði sérstök samkepni-
brögð frá hálfu kaupmanna. Verður að því vikið nánar
jafnframt því, sem minst verður á mótbárurnar gegn
gangverðinu.