Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.05.1923, Blaðsíða 53

Tímarit íslenskra samvinnufélaga. 47
sparifé félagsmanna, greiðir þeim lán þau, er fulltrúa-
ráðið heimilar hverjum einum, og sér yfirleitt um all-
ar innborganir og útborganir sjóðsins. En völd hennar
eru mjög takmörkuð. Hún veitir ekki lánin — nema minni
háttar víxillán í viðlögum — og störf hennar verða lítið
annað en reikningshald og afgreiðsla stofnunarinnar eftir
nákvæmum fyrirmælum fulltrúaráðsins.
Peningaviðskiftum félagsmanna við sjóðinn er þann-
ig fyrir komið, að hver félagsmaður fær viðskiftabók, þar
sem færð eru inn innlög hans eða úttekt. Taka menn út
úr sjóðnum eins og úr sparisjóði, alt upp að þeirri láns-
upphæð, sem hverjum er heimiluð af fulltrúaráðinu. Ef
lánin greiðast ekki, og til málssóknar kemur, heimila
landslögin skjótan málarekstur. Sjóðurinn yfirfærir
greiðslur milli félagsmanna sinna með milliskriftum og
ávísunum, og sparar sér og félagsmönnum sínum með því
aðfengið fé, og þar með vexti. Fulltrúaráðið ákveður vexti
sjóðsins á hverjum tíma, en verður þó að leita samþykk-
is Samvinnubankáns. Auk vaxtanna verða lánþegar að
greiða */o% aukagjald, sem ætlað er að bera væntanlegt
tap, en ef afgangur verður af því, legst hann í varasjóð.
Af hreinum tekjum sjóðsins í árslok, er nokkru varið til
afskrifta og lagt í varasjóð, en afganginum er svo skift
milli allra félagsmanna — reglulegra félaga og aukafé-
laga — í hlutfalli við þá vaxtaupphæð, sem menn annað-
hvort hafa orðið að greiða sjóðnum fyrir lán, eða hafa
fengið greidda fyrir innlánsfé. Báðir hafa því jafnan hag,
þeir sem leggja fé í sjóðinn og hinir, er fá fé að láni úr
honum. Hvetur það til innlána og gerir félagsskapinn um
leið að sterkari heild.
Ef svona sjóðir væru stofnaðir hér á landi, þyrfti
lánsféð að fást úr Landsbankanum að mestu leyti, eða
útibúum hans, því að Samvinnubanki er ekki enn stofn-
aður. þyrftu sjóðirnir að standa í viðskiftasambandi við
útibúin og geta lagt þar inn það fé, er þeir þyrftu ekki á
að halda í bili.
Sum kaupfélög taka á móti innlánsfé, og ef hver deild