Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.05.1923, Blaðsíða 51

Tímarit íslenskra samvinnufélaga. 45
smá lánsfélög myndast út um sveitimar, sem kæmu sér
beint í viðskiftasamband við þau.
í mörgum kaupfélögum landsins mun nú vera deilda-
skipun þannig, að hvert hreppsfélag er deild út af fyrir
sig. Ætti >á best við, að kaupfélagsdeildunum yrði breytt
í lánsfélög. Kaupfélagið hætti að lána, en vísaði deildun-
um að semja við bankann um það lánstraust, sem þær
þyrftu á að halda, Fyrst um sinn yrði fyrirkomulag þess-
ara lánsfélaga ef til vill mjög einfalt, en takmarkið ætti
að vera það, að breyta þeim í sjálfstæðar peningastofnan-
ii í hverjum hreppi. Eru til ágætar fyrirmyndir fyrir þeim
erlendis, og skal hér leitast við að skýra frá fyrirkomulagi
á sveitabönkum, sem breiðst hafa óðfluga út í Danmörku
á seinni árum. þeir heita á dönsku ,,Andelskasser“, og
mætti kalla þá á íslensku samvinnusjóði eða sveitabanka,
því að þeir eru stofnaðir á samvinnugrundvelli og reka
bankaviðskifti við félagsmenn sína.
Fyrsti samvinnusjóður Dana er stofnaður 1915, en
eftir tvö ár voru' þeir orðnir 15, og nú eru þeir um 100,
þar af um 25 á Suður-Jótlandi. þeir hafa því náð skjótri
útbreiðslu, enda þykir samvinnumönnum Dana þeir hafa
gefist vel.
Stofnfé sitt fá þessir sjóðir að láni hjá Samvinnu-
banka Dana, en auk þess ávaxta þeir sparifé félagsmanna
sinna. Félagsmenn eru tvenskonar. Reglulegir félagar geta
þeir einir orðið, sem orðnir eru fullveðja. Njóta þeir einir
fullra félagsréttinda: atkvæðisréttar, lána og ágóða, enda
hvíla og á þeim fullar félagsskyldur. Standa þeir í ótak-
markaðri samábyrgð fyrir öllum skuldum og skuldbind-
ingum sjóðsins. Ófullveðja unglingar og samvinnufélög í
grend geta orðið aukafélagar sjóðanna, ávaxtað þar fé
sitt og notið ágóða, en bera ekki ábyrgð og hafa ekki at-
kvæðisrétt á fundum. Ófullveðja unglingar, sem eru auka-
félagar, verða að gerast reglulegir félagar þegar þeir hafa
náð lögaldri, eða ganga úr félagsskapnum að öðrum kosti.
þar sem gera má ráð fyrir, að fé ómyndugra verði alt af
fremur lítið, leiðir af þessu ákvæði, að sjóðurinn getur