Neisti - 01.06.1968, Blaðsíða 34

larda í Evrópu, sem lengst eru komin á braut auövaldsþróunarinnar.
Hver staðreyndin af annarri afsannaði kenningar borgaralegu hagfræð-
inganna um efnahagslega samstöðu borgarastéttar og öreiga. Allar þess-
ar staðreyndir knúðu á um nýjar sögurannsóknir frá nýju stjómarmiði,
sem leiddu til þeirrar niðurstöðu, að öll hin liðna saga hefur verið
saga um stéttabaráttu og hinar stríðandi stéttir hverju sinni væru afurð-
ir ákveðinna framleiðsluhátta og efnahagslegra aðstæðna hvers timabils.
Þetta er hin sögulega efnishyggja, mesta afrek Marx og Engels og eitt-
hvert mesta vísindaafrek, ekki aðeins nitjándu aldar, heldur allra tima.
Hin sögulega efnishyggja var hinum eldri sósfalistum með öllu fram-
andi. Hugvitssósíalistarnir eða útópistamir gagnrýndu hið ríkjandi á-
stand, en gátu ekki gefið vísindalega skýringu á þvf. Þeir snerust önd-
verðir gegn afleiðingunum en gátu enga skýringu gefið á orsökunum.
Verkefnið sem beið sögulegrar úrlausnar var einmitt að ráða þessa
gátu, að bregða birtu yfir framleiðsluhætti kapitalismans f sögulegu
samhengi sfnu og að skýra hið hagfræðilega eðli þeirra. Þetta gerði
Marx með uppgötvun sinni á verðmætisaukanum. Þar með sýndi hann
fram á, að grunnurinn sem hinir kapitalisku framleiðsluhættir hvíla á
er arðrán, það er, sú staðreynd, að eigendur auðmagns taka til sfn
vinnuafurðir, sem ekki er greitt fyrir. Að jafnvel þó að kapitalistinn
greiði fyrir vinnuafl verkamanna sinna með fullu verðmæti þess, þ. e.
með þvf verðmæti er vinnuaflið hefur sem vara á markaðinum, þá
fær hann samt f sinn hlut meira verðmæti en það, sem hann hefurgreitt
fyrir vinnuaflið.
Hér er minnst á hugtök sem þurfa nánari skýringar.
Samk\ræmt skilgreiningu Marx ákvarðast verðmæti vöru af þeirri þjóð-
félagslega nauðsynlegu vinnu sem þarf til að framleiða hana. Grund-
vallarlögmál kapftalismans var fyrst uppgötvað og vfsindalega skýrt af
Marx og Engels, enda þótt réttar kenningar um ýms atriði svo sem verð-
mæti vörunnar hefðu raunar áður verið settar fram af borgaralegum
hagfræðingum ( brezku hagfræðingunum Adam Smith og Ricardo). Margt
af þvf sem maður heyrir borið fram um þjóðfélagsmál á rætur síhar að
rekja til þess að menn skilja hvorki upp né niður f þessum grundvallar-
atriðum. Og það er raunar einatt eitt af helztu verkefnum borgaralegr-
ar hagfræði að láta þau falla f gleymsku og halda á loft alls konar sund-
urleitum hugmyndum um þetta efni. Borgaralegir hagfræðingar nútfm-
ans neita að skilja þessi lögmál eða minnsta kosti að viðurkenna þau,því
að ef þeir gerðu það, væri það sama og að afneita kapftalismanum. Þvf
að ef við skiljum þau, þá skiljum við líka hvemig verðmætisaukinn mynd-
ast, og þar með liggur allt arðránskerfi kapitalismans eins og opin bók.
Ef sannleikurinn væri sagður um lögmál kapitalismans f borgaralegum
skólum, þá væri það sama og að þar væri keimdur sósfalismi. En að
sjálfsögðu heldur hið borgaralega ríki ekki uppi þvílíkri fræðslu um sjálft
sig til þess að kveða upp sinn éigin dauðadóm. Og þarna kemur svarið
við spumingunni, sem ég bar fram áðan: Hvers vegna fá menn enga
fræðslu um svo mikilvæga hluti f skólunum ?
Þar sem framleiðslan er einkaframleiðsla og framleiðslutækin eru f
einkaeign, þá hefur gildislögmálið óhjákvæmilega f för með sér að það
[NEflCTfl
34