Andvari - 01.04.1962, Side 62

60
ÁSGEIR ÞORSTEINSSON
ANDVARI
við þar, sem sambandsríkin hafa hvort
sinn þjóðhöfðingjann. . . . „Statsforbin-
delse“ er víðtækara orð og innibindur það,
sem hér er átt við, realunion, en alls ekki
til rýrðar sett.“
Um ,,fullveldi“ eða „souverænitet"
farast honum svo orð: „Ef fsland hefur
ckki „fullveldi" eftir öðrum ákvæðum
frumvarpsins, þá nær það því ekki, þó að
þessu orði sé troðið inn. . . . Svo framar-
lega sem fullveldi fslands skerðist við
málasambandið um hermál og utanríkis-
mál, eins og frá því er gengið í frum-
varpi sambandslaganefndarinxiar, þá hlýt-
ur fullveldi Danmerkur að skerðast að
sama skapi við samning þcnnan. Eins og
ísland felur Danmörku mál þessi Dönum
til meðferðar án uppsegjanleika, cins
skuldbinda Danir sig til þess að bafa þessi
mál á hcndi og standast fyrir oss kostnað
af þeim án uppsegjanleika. . . . Þeir væru
bundnir þangað til sambandslögunum
væri breytt. En til þess þyrfti íslands
samþykki. . . . Hvorugt landið glatar
þjóðarfullveldi sínu, þótt þau leggi á sig
þær takmarkanir, sem samningur þessi
hefur í för með sér, og láti ríkjasambandið
(Statsforbindclsen) framkvæma í einu full-
veldi beggja landanna í vissum greinum.
. . . Gerðardómsákvæðið tekur auk þess
af allan vafa um fullveldið.“
Skúli Thoroddsen, framsögumaður
Uppkastsandstæðinga, segir í umræðun-
um á einum stað: „Eftir frumvarpi meiri
hluta sambandslaganefndarinnar eiga tvö
mál að vera óuppsegjanleg, hermál og
utanríkismál, og það hafa blöð sjálfstæðis-
manna að sjálfsögðu bent á sem „inn-
limun" í dönsku ríkisheildina, jafnframt
því er bent hefur verið svo ýtarlega og
þráfaldlega af mér og öðrum á ýmsan
réttarmissi, sem af samþykkt frumvarps-
ins myndi leiða."
Á öðrum stað segir Skúli Thoroddsen:
„Vér sjálfstæðismenn vildum eigi loka
neinum sundum (með samþykkt LIpp-
kastsins), en hamra á og bíða betri tíma,
í því örugga trausti, að ekki væri til einskis
beðið, heldur hlytum vér íslendingar að
ná fullum réttindum vorum, er stundir
liðu."
Þá skal vitnað í þingræðu Lárusar H.
Bjarnasonar, úr Heimastjórnarflokknum
(Alþt. 1909):
„En samt sem áður verður því ekki
ncitað, að mikið af efni Stöðulaganna og
sumt af því, sem oss er verst við, er í raun
og veru runnið héðan, og það frá Jóni
heitnum Sigurðssyni sjálfum . . . Það er
ekki nema ein leið út úr ógöngunum,
sama leiðin og millilandanefndin fór,
samningsleiðin. Ég gat þess áðan, að
Danir álíta löggjafarvald ríkisins þess um-
komið að fella úr gildi eða breyta Stöðu-
lögunum, og kippa þannig fótunum
undan þeirri sérmálasjálfstjórn, er vér nú
höfum, cn verði frumvarpið (Uppkastið)
samþykkt, verður ekki einum staf breytt
í sambandslögunum án vors samþykkis."
I meðferð Llppkastsins á alþingi 1909
kernur það í ljós, að hinar tvær fylkingar
alþingismanna, sem eigast við, skiptast í
þá, sem vilja að svo komnu alls ckki semja
um ágreiningsmálin við Dani, og cru þeir
í miklum meiri hluta, og svo hina, sem
standa að Uppkastinu og vilja á þann
hátt hreinsa loftið með samningum, sem
byggjast á því, að ísland sé frjálst og
sjálfstætt ríki.
Um uppgjör milli þessara skoðana er
ekki að ræða nú, frekar en þá, enda var
hér eins og fyrri daginn ekki um skoðana-
mun gagnvart hinu cndanlega takmarki
að ræða, heldur um tvær leiðir að mark-
inu.
Hannes Hafstein var, eins og fyrr segir,
forustumaður íslenzku nefndarmannanna,
enda varaformaður nefndarinnar allrar.
Llm störf hans farast hinum fyrrverandi
andstæðingum svo orð: