Andvari - 01.01.1952, Side 16

12
Steingrímur Steinþórsson
ANDVARI
þykkti, segir svo: „Heldur Alþingi því þessvegna fast fram, að
uppburður sérmála íslands fyrir konungi í ríkisráði Dana verði
hér eftir sem hingað til sérmál landsins". Þessi fyrirvari Alþingis
varð þess valdandi, að hin nýja stjórnarskrá strandaði í ríkisráð-
inu, þegar ráðherra íslands, Sigurður Eggerz, studdur af þáver-
andi Sjálfstæðisflokki, bar hana þar upp til staðfestingar. Ákvað
konungur að fresta staðfestingu stjómarskrárinnar, þangað til
hann hefði ráðfært sig við fleiri Alþingismenn. Konungur kvaddi
Hannes Hafstein á sinn fund í marz 1915, en flokkur hans,
Heimastjómarflokkurinn, var þá í stjómarandstöðu. Hannes Haf-
stein mun hafa ráðlagt konungi að kveðja menn úr Sjálfstæðis-
flokknum á fund sinn. Varð það til þess, að konungur kvaddi á
sinn fund þrjá nýkjörna þingmenn, og voru þeir allir nýliðar á
Alþingi. Það vom þeir Einar Arnórsson, Guðmundur Hannes-
son og Sveinn Björnsson. Arangur af för þeirra þremenninganna
varð sá, að stjómarskrárbreytingin var staðfest af konungi vorið
1915. Einar Arnórsson varð þá ráðherra í stað Sigurðar Eggerz.
Sveinn Bjömsson féll við kosningarnar 1916 og er svo talið, að
þáttur hans í að bjarga stjómarskránni í höfn árið áður hafi
valdið því, að margir Sjálfstæðismenn snérust gegn honuin.
Sveinn Björnsson sat því ekki á Alþingi 1918, þegar sambands-
lögin voru endanlega afgreidd. En á þessum árum, gegndi hann
ýmsum mikilvægum störfum fyrir ríkisstjómina. Var hann þá
meðal annars oftar en einu sinni sendur í vandasömum erinda-
gjörðum til annarra ríkja. Mun þá hafa verið viðurkennt, að
fáir stóðu honum á sporði, þegar lægni og lipurð þurfti við að
hafa til þess að koma málum farsællega fram.
Nú var ísland orðið fullvalda ríki, í konungssambandi við
Danmörku. Að vísu fóru Danir með allmörg mál Islands fyrst um
sinn, þar á meðal utanríkismál.
I 15. gr. sambandslaganna var svo mælt fyrir: „Hvort landið
fyrir sig ákveður, hvernig hagsmuna þess sjálfs og þegna þess
skuli nánar gætt í hinu landinu/'
Það virðist hafa vakað fyrir hinum dönsku fulltrúum í sanr-