Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1952, Blaðsíða 37

Andvari - 01.01.1952, Blaðsíða 37
ANDVARI Skúli Magnússon og Nýju innréttingamar 33 veldishátta um stjórn landsins. Fyrsti amtmaðurinn hér á landi, Kristján Miiller, var reyndar engan veginn vel til þess fallinn að koma nýju og fullkomnara lagi á stjórn landsins, enda fór hún fram með lítilli skipan um hans daga og fulltrúa hans og stift- amtmanns, þeirra fullmegtugu, Odds Sigurðssonar og Páls Beyers. Voru og róstutímar upp úr aldamótunum 1700 og fram til 1720. Þó var í erindisbréfi Mullers fólginn vísir þess, sem koma skyldi. Nú skyldi lokið meira og minna gerræðislegri stjóman embættis- manna hér. Pléðan af átti stjórnarráð konungs og hann sjálfur að hafa stöðugt og nákvæmt eftirlit með öllum embættisrekstri. Og til þess að ljóst mætti vera, að héðan af yrði fullt tillit tekið til nauðsynjar og velfamaðar þegnanna, var mönnum nú boðið að snúa sér til konungs með kvartanir yfir því, sem aflaga færi, og tillögur til umbóta. En til þessara ummæla í erindisbréfi Kristjáns Mullers má beint rekja skrif Páls Vídalíns, Deo, regi, patriae. Bitgerð Amgríms Vídalíns er af sama toga spunnin. Fram til aldamóta 1700 höfðu afskipti ríkisvaldsins af fjár- etnum íslendinga helzt verið í því fólgin að skapa þeim einokunar- sanminga við kaupmenn, en þeir samningar þóttu jafnan fara harðnandi. Á síðustu tugurn 17. aldar var svo komið vegna lang- varandi fjárkúgunar og niðurníðslu atvinnuveganna, er af henni stöfnðu, að eigi þótti lengur mega standa við svo búið. Langvinnt hallasri undir aldamótin lagði hér á smiðshöggið. Af vandræðum þessum leiddi sendiför Gottrúps lögmanns á konungsfund 1701, sbipun jarðabókarnefndarinnar, sem svo er oftast kölluð, 1702, °g samningu nýs verzlunartaxta. En með einokunartaxtanum 1702 er í fyrsta sinni í hundrað ára sögu einokunarinnar slakað nokkuð Þl á verzlunarkjömm að beinni tilhlutan ríkisstjómarinnar. Nú gefst ekki ráðrúm til þ ess að víkja nánara að þessum atgerðum. En starfi jarðabókarnefndar eigum við það að þakka, að við get- um gert okkur nokkurn veginn glögga hugmynd um hagi þjóðar- hurar í upphafi 18. aldar. Manntalið 1703 fræðir okkur ekki aðeins um fólksfjöldann í heild sinni, heldur fáurn við þar ljósa nrynd af atvinnuhögum fólksins. Jarðabókin fyllir hér upp og
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.