Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1952, Síða 39

Andvari - 01.01.1952, Síða 39
ANDVABI Skúli Magnússon og Nýju innréttingarnar 35 Við sem nú lifum, höfum kynnst miklum framförum. Við lifum og höfurn lifað á framfaratímum. í raun og veru er örðugt að hugsa sér nokkurn veginn heilbrigt þjóðfélag án framfara, án þróunar með nokkrum hætti. Allar aldir hafa verið framfara- aldir, ef rétt er á litið. En að vísu hafa ekki allar kynslóðir átt því láni að fagna áð njóta framfara aldar sinnar. 18. öldin var mikil framfaraöld víða urn lönd. Ný og vaxandi þekking á náttúru- vísindum, ný tækni í iðnaði, nýjar aðferðir í jarðyrkju og kvik- fjárrækt, batnandi heilbrigðishættir, vaknandi og vaxandi áhugi stjórnarvalda og hinna æðri stétta á því að glæða menningu og hæta kjör hinna lægri stétta, ekki sízt bænda, sem víða voru harðlega undirokaðir frá fomu fari, allt þetta gefur öld þessari sérstakan, viðfeldinn svip. Vorblær hvílir yfir svip þessarar aldar, þótt þar sé, eins og oft vill verða, ýmsar blikur á lofti, nýgræð- ingurinn viðkvæmur og hætt við áföllum meðan enn er allra veðra von. Á Norðurlöndum kemst nýr skriður á margskonar umbætur í verklegum efnurn upp úr því er Norðurlandastyrjöldinni miklu lykur 1720. Þeirrar hreyfingar gætir að kalla má alls ekki a fs- landi fyrr en upp úr 1740. Um 1750 verður hér hinsvegar gagn- ger breyting á. Þá hefst nýtt tímabil í atvinnusögu landsins með stofnun Nýju innréttinganna og baráttunni fyrir afnámi kaup- þrælkunarinnar. Ég hefi hér að frarnan leitast við að gera grein fyrir megin- atriðum í þróun stjórnhátta og atvinnumála hér á landi frá sið- skiptum og fram undir miðja 18. öld. Sú mynd er, sem vænta naá, engan veginn fullkonrin, þetta er rissmynd, en hún á að sýna tvennt, sem hér skiptir mestu máli. í fyrsta lagi eflingu i'íkisvaldsins, sem í ákafri keppni sinni eftir því að ná í sínar hendur meiri og meiri völdum yfir þegnum sínum lætur nærfellt einskis ófreistað, unz fullu einveldi er náð. í öðru lagi hnignun þá, senr samtímis verður hér á landi i atvinnu og fjárefnum, er feiðir beint af fjárkúgun þeirri, er ríkisvaldið beitti þjóðina. En stjomhættir þessir, sem í öndverðu skapast af baráttu konungs- valdsins til þess að festa sig sem bezt í sessi, breytast ekki um
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.