Andvari - 01.01.1952, Síða 52

48
Þorkell Jóhannesson
ANDVARI
dómi. Stefna stjómar konungsverzlunarinnar síðari og ríkis-
stjórnarinnar sjálfrar miðaði líka að því að auðvelda breytingu á
verzlunarlaginu þegar þar að kæmi, að atvinnuvegir landsmanna
hefði tekið þeim stakkaskiptum til bóta, að gerlegt þætti að losa
einokunarhöftin.
Skúli Magnússon lifði það að sjá draum sinn um afnám
verzlunareinokunarinnar rætast. Hann lifði það líka að sjá rætast
hugsjónir sínar um framfarir í atvinnuefnum og aukinni verk-
legri menningu. Hin nýja tækni í ullariðnaðinum var á efstu
árum hans orðin alþjóðareign. Víða um sveitir landsins var þá
kostur manna, sem numið höfðu hjá Nýju innréttingunum eða
erlendis ýmis konar handverk og kenndu slíkt öðrum. Þjóðin hafði
eignazt ný jarðræktarlög og lög um landnám og nýbýli, er áttu
að verða lyftistöng í búnaði landsmanna og viðreisn hinni hrörn-
uðu hyggð. Garðyrkjan hafði við fengna reynslu af starfi ýmsra
þrautseigra brautryðjanda og með beinum stuðningi ríkisstjómar-
innar og konunglega landbúnaðarfélagsins fest svo djúpar rætur
víða um byggðir landsins að framtíð hennar mátti ömgg teljast.
Sjávarútvegurinn hafði tekið nokkrum framförum við batnandi
skipastól, nýungar í notkun veiðarfæra og vömverkun. Sjálfur
hafði Skúli Magnússon átt þátt í því, að stjórn konungsverzlunar-
innar síðari hóf þilskipaútveg í svo stómm stíl, að eigi varð hér
skörulegra átak gert næstu hundrað árin. Andi innréttinganna
var hér enn að verki, þótt sjálfar væri þær til horns hnignar.
Okkur er nú Ijóst, að þótt Skúli Magnússon væri undir lok sinn-
ar löngu ævi þreyttur orðinn af þungri lífsbaráttu, þrotinn að
fé og flestri mannheill, ástvinasnauður einstæðingur, áttu ókomn-
ar kynslóðir eftir að vinna þrekvirki í hans anda og við áhrif frá
honum. Enn lifir sá andi með þjóð vorri og mun vonandi aldrei
deyja. Því skal minning hans enn heiðruð með orðum vinar hans,
Jóns Jakobssonar sýslumanns, er hann mælti eftir Skúla dáinn:
Stór að gáfum, skörungur að framkvæmd. Föðurlands elskari og
íslands kúgara hatari.