Andvari - 01.01.1943, Blaðsíða 21

ANDVAM
Einar Hjörleifssón Kvaran
17
h:|fi verið einhver vitrasti maður hér á landi um tugi ára. —
Eflir mikið hugarstríð og efa liefur Einar fundið það, sem
hann var fullkomlega viss um, að var sannleikur. Ráðgáta lífs
°g dauða var fyrir honum engin ráðgáta, og óteljandi smá-
hnjótar á lífsleiðinni urðu honum eftir það enginn farartálmi.
Hann þarf aldrei að víkja af þeirri braut, sem dómgreind
hans og vitsmunir, samfara djúpri þekkingu á meðbræðrun-
11111 > hafa fært honum heim sanninn um, að sé hin eina rétta
leið til fullkomnunar. Því getur hann stefnt að ákveðnu marki
: ollum sínum stóru skáldritum, hann veit alveg fullkomlega,
hvaða boðskap hann er að flytja. Hann er ekki i vafa um
það, að án þess að vilja skilja náungann, og án þess að vilja
fyrirgefa öðrum bresti þeirra og brek, verður maðurinn aldrei
annað en ófullkomið, vansælt og vanmáttugt dýr hér á jörðu.
Einar Kvaran er ákaflega snjall rithöfundur í stíl og fram-
setningu. Honum tekst mætavel að vekja áhuga lesendanna og
f Þá á sitt mál, án þess þó að það verði bein, þreytandi og
1 t listræn málfærsla, eins og stundum vill við brenna hjá
elegum rithöfundum. Hann tilfærir oft rök og gagnrök í sam-
’a'ðum sögumanna sinna mjög snilldarlega, þannig að hann
Jsir sögumönnunum ágætlega, en flytur jafnframt kenningar
sinar. Til dæmis í sögunni Á vegamótum. Prestskonan segir:
»Hvers vegna felið þið eldinn fyrir fólkinu -— eld nýrra hugs-
ana> eld andans, — þið ykkar, sem vitið, að hann hefur aldrei
°gað skærar í veröldinni en nú? Ég veit það........ Þið eruð
’æddir um, að fólkið brenni sig, segið þið. En það er ósatt.
’ð eruð ekki hræddir um það, þó að þið séuð að reyna að
e Ja ykkur trú um það. Það er oddborgarahátturinn utan
?Jn ykkur, sem þið standizt ekki. Þið látið alltaf bera vatn
eldinn í sálum ykkar, — slökkva sannleiksástina sjálfa.
. og við fer eins og i dag. Sannleikanum afneitað. Og
1 öfl látin fara með fólkið út í ódrengskap og rangsleitni.“
Presturinn svarar: „Af öllu, sem okkur mönnunum er
a hendur falið, finnst mér sannleiksástin vera flóknast og
Vandasamast viðfangsefni.......Mennirnir fjandskapast ekki
eins ákaft gegn neinu eins og sannleika, sem birtist þeim í