Andvari - 01.01.1943, Blaðsíða 54

ANDVAIU
Sjálfstæðismálið.
Eftir Jörund Bnjnjólfsson.
Það er engum efa bundið, að margir landnámsmennirnir
íslenzku, er komu frá Noregi, flúðu undan ofríki Haralds kon-
ungs hárfagra. Þegar hann tók völd í Noregi, lagði hann undir
sig' lönd og ríki og sást lílt fyrir um aðferðir til að koma mál-
um sínum fram. Þeim. er á móti honum voru, er hann var
að brjótast til valda, setti hann hina hörðustu kosti, rænli
þá frelsi og eignum, og suma þeirra lét hann taka af lífi.
Margir hinna kjarkmeiri manna undu þessum aðförum illa
og kusu heldur að yfirgefa eignir, frændur og vini og flýja land
en láta kúgast. Þeir höfðu lifað frjálsu lífi og voru lítt öðrum
háðir í breytni og athöfnum. Kusu þeir heldur að leita til fram-
andi lands og lifa þar frjálsu og sjálfstæðu lífi en lifa ánauð-
ugir í heimalandi sinu.
Margir landsmanna voru úrvalsmenn, eins og sagnir herma
glögglega.
Fljótlega komu Islendingar á hjá sér nýrri stjórnskipun,
þjóðveldi. Þeir sömdu lög og reglur um margt það, er þeir
töldu miklu ináli skipta fyrir þjóðlífið. Stjórnskipunin var
frjálsleg og á marga lund mannúðleg. Þetta stjórnskipulag stóð
um nokkrar aldir. En svo hófust innanlandsdeilur með höfð-
ingjum, langvinnar og illvígar, og þeim lauk, eins og kunnugt
er, með því, að þjóðin glataði frelsi sínu.
Allra einstakra manna átti Hákon gamli Noregskonungur
mestan þátl í því, að hið forna islenzka þjóðveldi leið undir
lok og að landið komst undir konung. Hákon var vitsmuna-
maður og duglegur, beitti ekki alltaf drengilegustu leikregl-
um, þegar hann sótti mál, og lét þá ekki allt fyrir hrjósti