Andvari - 01.01.1943, Blaðsíða 26

22
Þorsteinn Jónsson
ANDVARl
leikann, hið æðsta takmark, í þokuskýjum ófullkomleikans.
Þótt Einar hafi innilega samúð með olnbogabörnum veraldar-
innar, fátækum og hrjáðum, þá er það fjarri honum að syngja
neinum ákveðnúm stéttum lofsöngva vegna þess eins, að þeir
eru fátækir og ósjálfbjarga. Hann sér það réttilega, að það út
af fyrir sig, að vera öreigi, skapar engin réttindi, og að fátæk-
lingar eru yfirleitt ekkert betri menn né verðugri lofs og
fríðinda en hinir, sem bjargálna eru eða auðugir. Hann veit
að sjálfsögðu, að fátæktin er böl, sem þarf að vinna bug á, en
hefur ekki trú á því, að það verði gert með öreigadýrkun né
hatri á þeim, sem eitthvað eiga af þessa heims gæðum. Skáld-
skapur hans bíður aldrei tjón af stjórnmálastefnu hans. Ber
ekki heldur keim af stéttaríg. Hann lítur á lífið mjög óvil-
höllum augum, á stórmenni og smælingja af jafnmikilli vin-
semd eða andúð, eftir því sem viðkomandi menn eiga skilið,
að lians dómi.
Ritháttur Einars er mjög viðfelldinn og látlaus. Það er aug-
ljóst, að hann hefur verið ákaflega vandvirkur, bæði á mál og
stíl, en jafnframt átt þægilegt með að rita liðugt og notalegt
alþýðumál, laust við stóryrði, tiklur og upphrópanir. Hann
kryddar aldrei frásögn sína með tilgerðarlegu málskrúði né
smekklausu útflúri, leitar aldrei að úreltum orðum til þess að
hressa upp á frásögnina. Hann þarf þess ekki. — Samt skrifar
hann svo sérkennilega, að varla þarf að lesa lengi í ritum hans
til þess að kannast við höfundinn, þótt maður viti ekki fyrir-
fram, að greinin eða ritið sé eftir hann. Hann hefur þaul-
liugsað skáldverk sin, áður en hann ritaði þau, og ekki verið
í nokkrum vafa um það, hvernig hann ætlaði að hafa þau. Þar
er ekkert fálm, engar smekkleysur né vafningar, enginn bægsla-
gangur, engin stóryrði, nema þar, sem ómögulega verður lijá
því komizt sökum efnisins, engar málalengingar, aðeins ýtar-
leg frásögn, þægilega og skilmerkilega sett fram. Samtöl eðli-
leg og óþvinguð og með þeim blæ, sem á við í hvert skipti,
hvort sem það er mennlað fólk eða ómenntað, sveitamenn eða
sjómenn, greint fólk eða heimskt, sem talar. Það er lifandi