Andvari - 01.01.1943, Page 22

18
Þorsteinn Jónsson
ANDVAP.I
nýrri niynd. Og allur fjandskapur gefur illum öflum byr undir
báða vængi. Fyrir allan fjandskap, við menn eða hugsjónir,
verða einhverjir verri menn, en þeir hefðu annars orðið ....
Þegar hækurnar einar eru fyrir framan okkur, þá eru allar
götur greiðfærar. En þegar út í lífið kemur, verða göturnar
svo margar og vandi að greina þær rétt hverja frá annarri.
Og víða er girt fyrir þær, svo að snúa verður við. Og sums
staðar kviksyndi á götunni, sem sneiða verður hjá. — Ég veit,
að sannleiksbaráttuna verður að heyja. Ég veit, að annars yrði
veröldin ekki aðeins að stöðuvatni, heldur líka að forarpolli.
---- Ég veit, að samkvæmt einhverju dularfullu lögmáli til-
verunnar verða æfinlega einhverjir menn þeim mun verri sem
meira er unnið gott. Ég veit, að hjá því verður ekki komizt.
Ég veit, að það rýrir ekki gildi hins góða.“
Það verður ætið mjög sterkt vopn í hendi góðs rithöfundar
að láta gáfaðan mann færa fram rölc gegn þeim áhugamálum,
er rithöfundurinn sjálfur berst fyrir, og koma svo með gagnrök,
er ónýti sóknina. Það er hlutverk rithöfundarins, eins og her-
foringjans, að skera úr því, hvenær sigursælla er að vera í
vörn en sókn. Tækni Einars H. Kvaran sem blaðamanns og
rithöfundar er mjög fólgin í því að nota þessa aðstöðu og að
finna veika bletli mótstöðunnar. Stundum virðist hann fara
svo langt í varfærni, að nálgast úrdráttarsemi. Þessi úrdráttar-
semi gæti verið hættuleg fyrir málstað skáldsins, ef ekki væri
jafnsnilldarlega með hana farið og hann gerir. En hann geriv
það á þann hátt, að úr verður einatt allra sterkasti þátturinn
í málssókninni.
Enginn rithöfundur hefur lýst sveitafólki betur en Einar H.
Kvaran. Hann þekkir varfærni þess og hlédrægni, jafnvel þótt
um brennandi áhugamál sé að ræða. En fólkið þybbast fyrir og
skiptir ekki auðveldlega um skoðun né viðhorf, enda þótt það
virðist taka vingjarnlegt tillit til alls konar nýjunga utan úr
heimi. Innan sveitar er nokkuð öðru máli að gegna. Þar eru
skoðanir óspart látnar í ljós, og ekki alltaf vægilega né heflað.
Einar kýs helzt að lýsa gáfuðu, hugsandi fólki. Það er tiltölu-
lega mjög lítið af heimskingjum, sem hann leiðir fram á sjónar-