Andvari - 01.01.1943, Síða 32

28
Jón Blöndal
ANDVAUI
segja allir landsmenn um það, að þeir, sem höfðu sett markið:
fullt og óskorað sjálfstæði, höfðu á réttu að standa. Um þetta
aðalatriði er öll þjóðin sammála í dag, þrátt fyrir þann ágrein-
íng, sem upp er kominn um það, hvenær sé liinn rétti tími til
þess að lýsa yfir hinum formlegu sambandsslitum við sam-
handsþjóð vora, Dani.
Með sambandslögunum var sjálfstæðisbaráttunni, sem vér
öldum saman höfðum háð við Dani, í raun og veru lokið. Að
vísu áttum vér að hafa konungssamband við Danmörku i nokk-
ur ár enn þá, og Danir áttu að fara með utanríkismálin í um-
boði íslands, auk nokkurra annarra mála, sem vér þó sum-
part gátum tekið í vorar hendur, þegar vér óskuðum þess. En
þrátt fyrir þetta tímabundna konungs- og málefnasamband,
sein íslendingar ætluðu sér ekki að una við til frambúðar, var
sjálfstæðisbaráttan raunverulega til lykta leidd með fullum
sigri íslendinga, vegna þess að sambandslögin lögðu það á
vald fslendinga sjálfra, hvort þeir vildu halda sambandinu við
Dani áfram, þegar samningstímabilið væri út runnið. Vér
þurftum aðeins að halda ákveðnar reglur uin sambandsslitin.
Ef vér héldum þær reglur, var það einungis undir oss fslending-
um sjálfum komið, hvort vér tækjum öll mál vor í eigin hendur
eða ekki. Ef íslenzka þjóðin var staðráðin í að slíta samband-
inu og færi þar að réttum reglum og lögum, þá gátu Danir
ekki hindrað það með neinu móti. Enda hefur það komið skýrt
og greinilegá í ljós í ummælum danskra stjórnmálamanna
síðan sambandslagasáttmálinn var gerður, að af hálfu Dana
yrði ekki gerð nein tilraun til að halda í sambandið við ísland,
ef fslendingar óskuðu sjálfir að losna við það, þegar til kæmi.
Sambandslögin voru þvi engin „kúgunarbönd". Jafnframt
þvi, sem með þeim fékkst viðurkenning á fiillveldi og sjálfstæði
landsins, voru þau leiðin að því takmarki á sjálfstæðisbraut
þjóðarinnar, að ísland yrði óháð og sjálfstætt lýðveldi.
Þótt vér íslendingar höfum margar sárar endurminningar úr
sambúðinni við Dani fyrr á öldum, þegar réttur smáþjóðanna
og smælingjanna yfirleitt var einskis virtur, bæði hér á landi
og annars staðar, þá verðum vér að virða sambandsþjóðinni