Andvari - 01.01.1943, Side 58

54
Jörundur Brynjólfsson
ANDVARI
atkvæði með henni, og hún síðan vera samþykkl við atkvæða-
greiðslu kjósenda þeirra, sem atkvæðisrétt hafa við almennar
kosningar til löggjafarþings landsins. Ef það kemur í Ijós við
slíka atkvæðagreiðslu, að % atkvæðisbærra kjósenda að
minnsta kosti hafi tekið þátt í atkvæðagreiðslunni og að
minnsta kosti % greiddra atkvæða hafi verið með samnings-
slitum, þá er samningurinn fallinn úr gildi.“
Þegar sambandslögin voru selt, voru sumir óánægðir með
ýmis ákvæði þeirra. Sérstaklega þótti 6. gr. laganna, um hin
gagnkvæmu þegnréttindi í löndunum, óheppileg. íslendingar
mundu haí'a kosið þau ákvæði hagstæðari fyrir sig, ef kostur
hefði verið á. Þeir mundu og hafa kosið, að sambandsslitin
milli landanna væru auðveldari en 18. gr. ákveður. En sé
nokkur þjóðarvilji fyrir sambandsslitum, ætti að vera auðvelt
fyrir íslendinga að fullnægja þeim ákvæðum laganna.
Rétt er og að benda á það í þessu sambandi, að flestir, ef ekki
allir þeir þingmenn, er greiddu alkvæði með sambandslögun-
um 1918, munu hafa lagt þann skilning í ákvæði 18. greinar,
að ef Islendingar segðu samningnum upp á löglegan hátt, þá
væri þar með allt samband milli landanna niður fallið, og að
þau sambandsslit tækju einnig til konungdómsins. Nú hefur
nokkuð bólað á öðrum skilningi, hvað þetta atriði áhrærir, og
mun ég síðar víkja nánara að þvi.
Eins og áður er drepið á, var Islendingum verst við ákvæði
G. greinar, um hin gagnkvæmu þegnréttindi. Enda ekkert
undarlegt, þótt svo væri.
íslendingar búa í víðáttumiklu landi, Iitt numdu, nærri
þremur sinnum stærra en Danmörk. Danmörk er þéttbýlt land,
að kalla alræktað, um það bil 30 sinnum fjölmennara en ísland
og sennilega mikið yfir 100 sinnum ríkara. Ef Danir hefðu
viljað notfæra sér þessi réttindi og flutt fjölmenni inn i
landið, gat það orðið íslendingum hættulegt síðar við sam-
bandssliíin. En að íslendingar þrátt fyrir þetta ákvæði sam-
bandslaganna samþykktu þau, stafaði af því, að íslendingar
fengu það viðurkennt, að landið væri frjálst og fullvalda, og
að þeir ætluðu sér þegar við samþykkt sambandslaganna að