Fálkinn - 18.12.1942, Blaðsíða 11

JÓLABLAÐ FÁLKANS 1942 5
Eufemía Waagg:
Lilli
bæriiMi
okkaa*
l«> li
frá Melshúsum yfiv fíeykjavik, skömmii, fyrir aldamótin.
Frá því að jeg var lítið Jjarn,
lieí' jeg altaf hlakkað lil jól-
anna og jeg geri það enn, þótt
jeg' sje nú komih á efri ár. Og
því skyldi ])að ekki vera, þar
sem jólin eru alt í senn, engill
ljóssins í myrkrinu, vinjar í
eyðimörk vetrarins og fyrirheit
um hetri tíma. En þegar jeg
liugsa um fegurð og tign jól-
anna, kemur mjer ætíð til hug-
ar fegurð og yndi litla hæjar-
ins, sem jeg er fædd í og sem
síðan liefir verið umhverfi
flestra þeirra jóla, seiíi jeg' lief
lifað, þó að hann að sönnu liafi
verið mikluni breytingum liáð-
ur og sje nú lítt þekkjanlegur.
Mig langar nú til að hregða
upp mynd þessa litla bæjar,
fyrir lesendum mínum, þótt
jeg húist við, að mynd þessi
verði algjörlega ófullnægjandi.
Þegar jeg var lítil, hjuggu
foreldrar mínir í litlu húsi við
Tjarnargötu. Húsið var bikað,
að þeirra tímá sið og lijengu
svört grýlukerti úr 'tjöru niður
úr þakskegginu. Borðstofuglugg-
— • ■ Útsýn
arnir sneru á móti suðri og' rjett
fyrir utan þá var ribsrunni, sem
mjer fanst vera aðalsmerki ná-
grennisins, en úti á trjesmíða-
verkstæði liúseigandans var Jó-
liannes og hann var svo hræði-
legur í mínum augum, að óðara-
og liann sýndi sig í verkstæðis-
dyrunum var jeg horfin af
stólnum við gluggann, sem jeg
vanalega lá á hnjáhum á og
athugaði framferði nágrann-
anna og sást rjett á afturhlut-
ahn á mjer fram undan legu-
hekknum. Jóhannes var trje-
smíðanemi og menn kunna nú
að halda, að hann hafi verið
ljótur maður og ferlegur, en svo
var ekki. Jeg komst síðar að
raun um, að liann var fallegur
maður, fríður í andliti og vel
á sig kominn, með mikið ljóst
skegg. En Jóhannes átti vin,
sem var óvinur minn og það
var Bakkus. Þar mun orsökin
liafa legið. Jóhannes gaf mjer
fyrsta jólatrjeð mitt og mun
það hafa átt að hæta sambúð
okkar, en ekki man jeg til, að
jeg gengist upp við það. .Tóla-
trjeð var smiðað, því að þá var
lítið um, að grenitrje flyttust
til landsins, en ekki skerti það
jólagleði barnanna, þó að jóla-
trjen þeirra væru einföld.
Flestar aðalskemtanir vetrar-
ins voru tengdar 'við jólin, svo
sem aðaldansleikir Reykjavík-
urklúbbsins og Verslunarmanna-
fjelagsins og dansleikir og jóla-
trje harnanna, en ein mesta
skemtun vetrarins, sem margir
hlökkuðu til alt haustfC voru
sjónleikir skólapiltanna, .,skóla-
komediurnar“, sem altaf voru
haldnar í jólafríinu. Þá var
gott að eiga frændur og góða
kunningja, því að altaf mun
hafa verið boðið á þessa leiki.
En annars höfðu hörn og ungl-
ingar nóg til að stytta sjer
stundir með á veturna, því að
allan daginn og langt fram i
myrkur, dunuðu svellin á tjörn-
inni af skautaferðum og þá var
oft lcrökt af sleðum í Tjarnar-
hrekkunni. Strákarnir lágu þá
ofl marflatir á maganum á sleð-
unum, en stundum líka með
stelpurnar fyrir framan sig eða
í fanginu. Þótti þá gott að lilíta
forsjá þeirra, þótt stundum
ætti þetta smáfólk í erjum sín
á milli. Þegar mikið var um
snjóa, voru oft tekin langbönd-
in úr girðinguniun fyrir neðan
Skólabæjartúnið og fyrir ofan
Tjarnarhrekkuna og var þá
ekið í einni lotu ofan af Hóla-
hrekku og út í hólma. Jeg man
líka, að fengnir voru stórir
grjótsleðar í þessar ferðir, en
það hefir að líkindum verið
stálpað fólk sem að því stóð.
Vetrar voru þá hæði snjóþyngri
og frostharðari en verið hefir
á síðari árum og þá lá gras-
lendi að tjörninni á alla vegu,
svo að ísinn var þá ekki stam-
ur af mold og ryki, eins og nú
er orðið og því miklu ljettara
um allar vetraríþróttir. Ekki
vildi jeg' samt skifta á veðurfar-
inu þá og nú, en alt hefir nokk-
uð til síns ágætis.
Lækurinn rann þá ekki leng-
ur á eyrunum, eins og uppliaf-
lega, því að húið var að hlaða
hann upp, þegar jeg man fyrst
eftir, en samt höfðu húsfreyj-
urnar í húsunum í kring og
sömuleiðis Franskmennirm'r,
hann og tjörnina, til að skola
þvotta sína úr. En stundum á
veturna, þegar stórstreymt var,
komu stórflóð í lækinn og
flæddi hann þá fyrst upp i
„gullrennuna“ og síðan upp uni
allar götur _og myndaði loks
tjörn i kringum harnaskólann*
og fengu hörn þá oft að sitja
heima, því að mæðurnar voru
hræddar um, að þau yrðu blaut
í fæturnar -og ofkældust. Eitt
‘) Bnrnaskólinn var þá þar, seni
nú er Lögreglustöðin.
Bankastræti og
neðsti hluti
Lauyavegar,
með vindmyll-
unni, sem þá
var orðin
vœngjalaus og
stóð þar, sem
nú stendur efra
hús Verslunar
Jóns Þórðar-
sonar. Myndin
er tekin fyrir
45 árum.