Fálkinn - 18.12.1942, Blaðsíða 37

Theodór
Árnason: Operur, sem lifa.
Díe Fledermaus.
Leðurblakan.
JÓLABLAÐ FÁLKANS 1942
GLITBLÓM Á JÓLATRJEÐ.
Þessi blóm eru besta prýði á
jólatrjeð, einkum ef Jjið koniið þeim
þannig fyrir, að J.jósið falli vel á
Jjau. — í blómin á að nöta. stanjól-
pappir og fínan stálvír.
Klippið um 15 cm. langan stálvír
í blómlegginn. Duftberarnir í blóm-
ið eiga að vera úr „englabári“ og
vafð'ir saman utan um annan end-
ann á stálvírnum (I). Grindin í
blaðið er gerð úr nál. 20 cm. stál-
vir og beygð eins og sýnt er á (II)
en síðan klætt á grindina með 5x0
cm. stórum stanjólblöðum (III), og
eru rendurnar beygðar yfir grind-
ina og eiga að vera að neðan a
blaðinu. Þegar fjögur svona blóm-
blöð eru komin eru J>au sett saman
i eitt blóm, eins og s.já má á (IV) og
þá er bJómið fullgert. I-,eggirnir á
blómblöðunum eru vafðir saman
ásamt duftberaleggjnum.
I’APPAMYNDIIÍ Á JÓLABORÐIÐ.
Hjerna eru nokkrar teikningar að
myndum, sem er ósköp auðvelt að
lslippa út úr pappa og nota á jóJa-
borðið. Annaðhvort kaupið j>iö hvit-
an pappa og teiknið myndir á hann
s.jálf, eða þið kaupið nokkrar mis-
litar arkir, t. d. gulan í stjörnurn-
ar, grænan í jólatrjeð og rauðan í
í jólasveinana. Á rauða pappírinn
límið þið svo andlit úr hvitum
pappír og leg^ingar. Eins og l>ið
sjáið á teikningunni eru myndirnar
allar kliptar tvöfaldar og lagðar
saman, því að J>á er hægt að láta
þær standa og svo verða þær jafn
fallegar á báðar hliðar. Pappírinn
verður að vera mjög þunnur, svo að
liægt s.je að ieggja hann saman áð-
ur en liann er kliptur. Ekki má
klippa í sundur. J>ar sem merkt er
með x á teilcningunni, því að þá
tollir myndir ekki saman. Bindið
rautt band utan um grísinn, svo að
hann glennisl ekki sundur í mið.j-
unni!
Efnis-ágrip.
Gaman-ópera í l>rem þáltum
eftir Johann Strauss (1825—
1899). Textinn eftir Meilliac
Ilalévy. Var fyrst sýnd i The-
ater an der Wien 1874 og varð
brátt mjög vinsæl í Þýska-
landi, og raunar um alla Ev-
rópu, og liefir verið einskon-
ar „fastur liður“ á prógrönun-
um óperuleikhúsanna. í Eng-
landi og Bandaríkjunum var
henni raunar ekki sint fyrr
en fyrir eitthvað fjórinn ár-
um, en varð þá mjög vinsæl,
í Baridarikjunum að minsta
kosti, og þar liefir hún verið
sýnd á hverjum vetri, viðs-
vegar i borgum.
Vínar-valsa tónskáldið fræga, Jo-
hann Strauss, hefir áreiðanlega ver-
ið „í essinu sínu“, þegar hann
samdi Leðurblöku-músíkina. Það er
langt síðan að menn kyntust völs-
um hans hér á landi, — og l'anst
þeir heillandi, jafnvel þó að þeir
væru leiknir „ekk-i aldeilis upp á
sex“, meðan h.jer var lítið um hl.jóð-
færaleikara nema rjett „stautandi".
Menn þótlust fá einhverskonar fjör-
kippi i fæturna, þegar þeir heyrðu
l'yrstu taktana í Strauss-vals. Og
Strauss-valsarnir hafa Iifað af alt
,,jazz-farganið“. Enn tekst unga fólk-
ið á loft, þegar Strauss-vals er leik-
inn á skemtistöðum. En i Leður-
blöku-músíkinni er eins og saman-
dregið alt bið magnaða og dillandi
fjör og fyndni, sem valarnir eru
þrungnir af — og betur þó. Leður-
blöku-músíkin er, í stuttu máli, bráð-
skémtileg og undur einföld og auð-
ínelt. Um lextann er það að segja
að hann er siður en svo einfaldur,
]>. e. „sögu“-þráðurinn er svo flók-
inn, atvikinn reka hvert annað og
grípa hvert inn i annað með slikum
hraða, að næsta erfitt er að lýsa
þessu í stuttu máli, svo að vel sje.
Fyrsti þáltur gerist á heiinili aðal
persónunnar, Eisensteins. Hann er
f.jesýslumaður, ærið örgeð.ja og hefir
nýlega hlaupið á sig svo alvarlega,
að hann hefir verið dæmdur í fimm
daga fangelsi.
Útifyrir er sunginn mansöngur.
Er þar tenórsöngvari, Alfred að
nafni, sem er ástfanginn „upp fyrir
eyru“ í frú Rósalind Eisenstein og
ærið áleitinn. Hyggst hann að mýkja
hjarta frúarinnar, með sínum á-
stríðuþrungna söng. En þess í slað
skemtir hann Adélu, þernu hennar,
sem er ein í stofunni. Ida, systir
Adélu, sem er í rússneskum dans-
flokki (ballet), er nýbúin að bjóða
henni i -viðhafnarveislu og gleð-
skap, sem rússneskur prins cfniy til,
dansflokkinum til heiðurs, og hana
langar heldur en ekki til að l'á að
njóta þessarar skemtunar. Þegar i'rú
Eisenstein kemur 'inn, biður Adéle
hana um „fri“ þetta kvöld. Kveðs’t
hún þurfa að fara til frænku sirin-
ar, sem sje fárveik. Frúin neitar
bóninni og Adéle strunsar út stúrin.
En þegar Rosalind er orðin ein.
„vippar“ Alfred s.jer inn um glugg-
ann. Frúnni verður hverft við, en
hún er veik fyrir, þegar tenórar
eiga í lilut, svo að hún gengur inn
á það, að Alfred megi koma aftur,
þegar maður hennar s.je farinn að
heiman. Alfred fer svó út um glugg-
ann aftur.
Nú kemur Eisenstein inn og með
honum er Blind, lögfræðingur hans,
sem hefir haldið illa á niálinu, sem
að framan getur, og Eisenstein eys
yfir liann skömmum. Lýkur svo
þeirra tali að Eisenslein ræður ekki
við sig og fleygir lögfræðingnum út,
i bræði sinni. Rósalind leitast við að
blíðka bónda sinn og lofar lionum
kræsingum til lcvöldverðar. Fer hún
út, en inn keriiur dr. Falke, — en
hann er nótaríus þeirra erinda,
að b.jóða Eisenstein i gleðskapinn,
sem Orlofsky prins efnir til fyrir
ballet-flokkinn. Og áður en Rósa-
lind kemur inn aftur, er það „klapp-
-að og klárt“ á milli þeirra, að Eis-
enstein komi í hófið. Hann segir
konu sinni, að þvi miður gcti hann
ekki sint hennar góða kvöldvérði,
]>vi að nú verði hann tafarlaust að
fara i „tiigtbúsið“. Hann fer inn í
einkaherbergi sitt og kemur von
bráðar aftur, í samkvæmisfötum,
ltveður konu sína „með ■> kærleik-
um“, og fer í fylgd með Falke.
Adéle kemur nú inn, og er enn
stúrin. En nú liorfir málið öðruvisi
við. Rosalind er nú fegin að losna
við hana, og segir, að henni sje vel-
komið að fara, að heimsækja hana
vesálings frænku sína. Adéle verður
harla glöð við og fer dansandi út.
En Alfred hefir ekki verið allfjarri,
og bírlist brátt í glugganum. Hann
lætur strax eins og hann sje heima
bjá s.jer, fer inn í herbergi húsbónd-
ans og k'emur aftur þaðan í inni-
slopp Eisensteins. Er nú borinn fram
kvöldverðUrinn, sem Eisenstein var
ætlaður, en Rosalind lætur sjer fátt
um finnast, því að ekkert vill lnin
, með Alfred hafa annað, en að heyra
hann syngja. En Alfred kann undur
vel við sig þarna, gerir víninu harla
góð skil og gerir sig líklegan til að
láta fyrirberast h.já frúnni um nótt-
ina. Rósalind er hinsvegar í skelfi-
legum vandræðum. En þá er dyra-
bjölluni hringt harltalega sog inn
kemur Franke, fangelsis-stjórinn,
þeirra erinda, að sækja Eisenstein
til vistar í „steininum".
Rósalind verður nú ærið skelfd.
Það er ekki all lítil mannorðs-
skemd, að láta koma að sjer einni
með þessum söngvara. En hún er
snarráð og kynnir fangelsisstjóran-
um Allred, sem húsbónda sinn. Al-
fred er orðinn slatt-fullur og lætur
sjer vel Jika, að fara með Franke
í steininn. Lýkur þar fyrsta þætti.
Annar þáttur gerist i veitinga-
garði, þar sem Orlofsky prins held-
ur hófið, og er þar glatt á lijalla.
Aldéle „ber að garði“, og er búin
besta ,,stássi“ liúsmóður sinnar. Ber
hún sig djarflega og glettist feimni-
laust við herrana. Eisenstein þekkir
liana strax og fer uriisvifalaust að
stíga í vænginn. Hún læst vera á-
kaflega móðguð af því, að hann
skuli „taka hana í misgripum“ fyr-
ir þernu frúarinnar, og færist und-
an „sókn“ lians með góðlátlegri
gletni. Nú kemur prinsinn og tekur
Eisenstein tali. Kveðst hann eiga
von á góðri skemtun, því að dr.
Falke muni ætla að gera honum
(Eisenstein) brellu, - i gamni þó.
En Eisenstein verður órótt út af
þessu.
Á meðan á þessu gengur, hefir
Falke fengið þvi til leiðar komið,
að Rósalind kemur lil veislunnar.
Er luin með grímu fyrir andliti, og
31
Falke kynnir liana sem ungverska
greifafrú, er óski að vera óþekt
þarna. Rósalind kemur brátt auga
á bónda sinn, þar sem hann er að
„gera liosur sínar grænar“ fyrir
þernu hennar. Hygsl hún að lypta
bann, bæði fyrir það að dufla við
Adéle og ekki síður fyrir bitt, að
bann hafði skrökvað að henni. En
nú lekur Eisenstein eftir liinni
skrautklæddu og fagurvöxnu greifa-
l'rú, og snýr kvæði sínu í kross.
Fer bann strax að sýna greifafrúnni
ástarhót, og gerist jafnvel svo ákaf-
ur, að hann telur h.jartaslög hennar,
og liefir í hendi dýrmætt úr, sem
hann segist mundu gefa lienni. Þeg-
ar til kemur færist hann þó undan
að afhenda henni gjöfina að svo
komnu, en henni tekst að ná úrinu
af honum, og smýgur hún úr greip-
um lians, og hverfur úr veislunni.
Undir borðum gerist Eisenstein
hreifur vel og málugur, og segir
meðal annars frá þvi, að eitt sinn
liafi hann gert dr. Falke vini sínum
broslega brellu. Þeir befðu vcrið á
grímudansleik, og Falke í leðurblöku-
gerfi. Hefði hann átt sinn þátt i
þvi að Falke varð þjettings drukk-
inn. Á heimleiðinni hefði hann ilolt-
ið og sofnað á götunni, en hann
(Eisenst.) lofað honum að sofa og
farið heim til sín. Þegar Falke
hefði vaknað þarna um morguninn,
hefði liann verið umkringdur sæg
af hlæjandi götulýð, sem ærslaðist
og stagaðist á því, að þetta væri
skrítin ,,leðurblaka“. Eisenstein seg-
ir þessa sögu all hróðugur og henni
er tekið með miklum hlátri. En
Falke brosir í kampinn, og segir
undur liæglátlega, ,,sá lilær best,
sem síðast hlær“.
Nú er dansað til morguns, en
]>egar klukkan slær sex, rankar Eis-
enstein við sjer og man eftir því,
að hann á að yera kominn i fang-
elsið. líveður liann því og fer, og
verður Franke fangelsisst.jóri hon-
um samferða. Hann hefir verið i
veislunni, en Eisenstein veit ekkert.
hver hann er, og eins er um Franke,
að hann veit engin deili á Eisen-
stein.
þriðji þáttur gerisl á skrifstofu
fangelssisst.jórans. Franke er að koma
inn, og Frosch fangavörður tekur
á móti honum. En liann befir líka
verið að „skemta s.jer“, i fjarverú
búsbóndans og er vel fullur. Franke
sest á stól og fer að bugleiða það,
sem gerst hefir um nóttina, — og
sofnar. Hann vaknar við það, að þær
Adéle og Ida systir hennar koma
inn. Þær koma beina leið úr gleð-
skapnum. Halda l>ær, að þcir Franke
og Eisenstein sjeu vinir, og biðja
nú Franke að niilda Eisenstein og
tala rnáli Adélu út af afbroti hennar.
Hún játar, að hún hafi siglt undir
fölsku flaggi og s.je ekki annað en
þerna. Veður talsvert á stúlkunni,
en nú er dyrabjöllunni hringt. Til
þess að koma stúlkunum af höndum
s.jer skipar Falke fangaverðinum að
láta þær inn i einhvern l'angaklef-
ann. Sá, sem hringt hafði er Eisen
stein, og er nú kominn til þess a'ð
afplána sína liegningu. Þeir verða
Frh. á bls. V2.