Fálkinn - 18.12.1942, Blaðsíða 14

8
JÓLABLAÐ FÁLKANS 1942
Július Julinusson:
Með „Elise Hoy“
Fyrsta sjóferð mín
IfZíG kom cí stýrimannaskólann í
Jl Bogö rjett fyrir jólin 1900 og
bgrjaði þar á námi fyrst í janúar
1901. í desember 1901 hafði jeg lok-
ið stýrimánnaprófi, og að því loknu
fór jeg svo að lesa undir skipstjóra-
próf, sem jeg lauk um miðjan maí
1902.
Þegar það var um garð gengið
vantaði mig 5 mánuði í þau fimm
ár, sem útheimtust við sigtingar til
þess að fá rjettindi að sigla sem
stýrimaður, og eftir lögunum álti
jeg að sigla þessa fimm mánuði á
seglskipi.
Tengdafaðir minn, þá tilvonandi,
sem var gamall seglskipstjóri og
hafði m. a. siglt sem skipstjóri á
ísland í 28 ár, rjeð mjer til að fara
til Hamborgar og sigla þaðan, uns
jeg gæti fengið rjettindi min sem
stýrimaður. Þetta var nú alt sam-
an gott og blessað, en jeg var atveg
auralaus og skuldaði skólanum 200
krónur. Skólastjóri bauð mjer þetta
lán á sínum tíma, svo jeg gæti lokið
skipstjóraprófi, þar eð mjer gekk
vel á skólanum við stýrimannafræð-
ina, en nú voru þeir peningar þrotn-
ir. Tengdafaðir minn titvonandi
lánaði mjer svo 50 krónur fyrir
ferðinni til Hamborgar. Kvaddi jeg
svo skólastjórann og mitt tilvonandi
venslafólk og fór að reyna að ná í
þessa blessaðu fimm mánuði, sem
vantaði upp á mín fimm sigtingaár.
Jeg kom svo nœsta dag til Ilam-
borgar. Þá voru aurarnir að þrot-
um komnir, en samt gat jeg þó
borgað fyrir mat og húsnæði fyrstu
tvo dagana. Jeg fór svo á sjómanna-
hús, sem frú nokkur Paulli átti, og
bað um að fá að vera, en peninga
ætti jeg enga, en væri kominn hjer
til þess að fá skiprúm, og vonaðist
jeg til að geta fengið greitt fyrir-
fram hálfsmánaðar kaup og mundi
komast á siað von bráðar og þá
borga alt sem jeg skuldaði. Þetta
gekk alt vel og húsnæði og fæði
fjekk jeg og var þarna með mörgum
sjómönnum, sem svipað var ástatt
fyrir og mjer.
_ _ /jað dróst talsvert að fá
skiprúm og fjekk jeg það ekki fyr
en síðast í maímánuði, og þó var
niaður altaf fyrstur á fælur á morgn-
ana til að reyna fyrir sjer. Og allal
varð skapið verra og verra. með
hverjum deginum sem leið og vas-
inn tómur. Jeg fjekk þó hálft mark
hjá frúnni tvisvar i viku til þess að
skemta mjer fyrir og var það nóg tit
þess að komast á dansstað og fá
sjer eitt glas af öli. En dansarnir
urðu nú ekki margir því að lwer
þeirra kostaði 5 pfenninga. Margir
sjómenn voru þó betnr auraðir og
meðal sjómanna eru margir attaf
lijálpfúsir.
Loks kom sá slóri dagur að jeg
fjekk skiprúmið, og þá var nú skap-
ið tjett. Jeg vissi ekki þá hvaða
ferð þetta var og hvaða skipi jeg
álti að vera um borð í næstu þrett-
án mánuði, þvi að fyr komst jeg
ekki af þessu lekahripi hvernig sem
jeg reyndi, því að við vorum altaf
i útlendri höfn.
að loknu stýrimanna
tíg nú fer hjer á eftir mín litla
fcrðasaga frá þessum mánuðum:
Það var ári'Ö 1902 í maí að lítii
skonnortubrigg, „Elise Höj“ sigldi
niður Eibe-f 1 jótið frá Hamborg hlað-
in sykri, og var ferðinni heitið til
St. Johns á Ný-Fundnalandi. Fljót-
lega urðum við bess varir, þó sum-
ar væri, að iitla fleytan okkar var
ekki sem best þjett en lak töluvert,
og máttum við standa við dælurnar
dag og nótt, á vökunum.
Skipshöfiiin var sjö menn, skip-
stjóri og stýrimaður danskir, fjórir
Þjóðverjar og jeg, sem var íslend-
ingur. Ferðin gekk furðu vel vestur
yfir, gott veður mest af leiðinni,
enda tíka sá tími árs, sem best er
að sigla yfir Atlantshafið, og kom-
um við til St. Jolin um 20. júlí.
Við byrjuðum svo að afferma,
en þegar kom að neðsta lagi sykurs-
ins voru þeir pokar sem lágu neðst
í lestinni alveg' bráðnaðir af sjó-
seltu.
Meðan við lágum í St. Jolin var
einliver uppálialdsdagur Ameríku-
manna og var því stofnað til kapp-
róðurs frá öllum skipum í liöfn-
inni, en lítil skonnorta frá Nova
Scotia, sem lá við hliðina á okkur,
sigldi út úr höfninni kvöldið áður
út á ytri höfnina, og gat því ekki
tekið þátt í kappróðrinum. Morgun-
inn eftir, þegar þetta átti að byrja,
vildi skipshöfnin, eða sumir af
henni, fá að fara í land, en skip-
stjórinn neitaði, þvi að liann kvaðst
bíða eftir byr, en logn var. Einn
liásetinn fleygði sjer samt í sjóinn
og ætlaði að synda í land, en skip-
stjóri liljóp niður og náði í byssu
og skaut á mannnn. Siðar var skip-
stjóri sóttur í land af lögreglunni
og veit jeg ekki hvernig máli þessu
reiddi af.
Við tókum þátt í kappróðrinum
og hjengum i þvi að verða nr. 3,
enda voru nú ekki bátar okkar vel
til þess hæfir að róa þeim kappróð-
ur og okkar menn heldur Ijelegir
til þeirra hluta. Jeg var elstur þeirra,
24 ára.
Við tókum síðan kjölfestu, feng-
um kunnugan mann um borð, sem
og tíðum mikið hnjask i ísnum. En
í byrjun september komumst við
• og skipstjóraprófi
átti að leiðbeina okkur meðfram
Labradorströndinni, þangað sem við
áttum að fara lil þess að ferma
Labrador-fisk til Ítalíu. Einnig
álti liann að sjá um farminn, að
raða lionum um borð. Fórum viö
svo frá St. John 15. ágúst. Þegar
við komum upp að Labradorströnd-
inni var svo mikill ís þar að hvergi
var fært að leggja til lands og var
nú ekki um annað að gera en að
bíða átekta. En skipstjórinn, sem
ekki var alveg bindindismaður, þeg-
ar honum bauð svo við að horfa,
sigldi inn í isinn og þar sátum við
fastir — lesandinn verður að taka
til greina, að þessi hafís var ekkert
s.vipaður okkar gamla hafís, þvi að
ljetta var borgarís. Þarna í ísnum
sátum við fastir í átta daga með
okkar hrörlega fley, og fengum oft
þó á ákvörðunarstað okkar í Salomon
Bay og bjuggum alt undir að taka á
móti farminum, sem eins og áður
er sagt var Labradorfiskur. En fyrst
þurfti nú að veiða fiskinn og mátt-
um við því bíða á meðan.
Meðan við biðuin eftir fiskinum
fórum við að róa á Ijettbátnum og
fá okkur í soðið, því að annað en
físk, saltkjöt og skonrok fengum við
aJdrei og ekki hægt að kaupa neitt
í landi. Matarforðinn þvarr óðum
og einn daginn þegar við frjettum,
að skip væri komið að landi nokk-
uð langt fyir norðan okkur var jeg
látinn fara í stórbátinn með þrjá
nienn með injer, þar á meðal hafn-
sögumann okkar og fara innanskerja
upp til Black Tikle til að sækja mat.
Við lögðum svo af stað og komum
þangað um kvöldið; fengum við þar
góðar viðtökur, nóg að borða, tóbak
og matarforða í bátinn, kornvöru
og liveiti. Vorum við ferðbúnir
klukkan 9 að kvöldi. En undir kvöld
varð veðurbreyting og skipstjórinn
á skipi því, sem við sóttum matinn
í, þorði ekki að láta okkur leggja
af stað, fjóra menn, og kanske hefir
honnm ekki litist á liðið. Lánaði
hann okkur ágætan og dugandi
dreng, J.óta, með í bátinn. Við höfð-
um ekki lengi farið þegar við feng-
um á okkur þoku, og jafnframt tók
svo að hvessa. Ekkert sjókort höfð-
um við með okkur og aðeins lítinn
bát-áttavita. Við rjerum og rjerum,
árið 1902
en komumst bráll að þeirri niður-
stöðu að við værum að villast;
reyndum við þá eftir bestu getu að
forðast sker og boða, sem þarna var
mikið af. En klukkan 2 um nóttina
skaut okkur lieldur en ekki skelk
í bringu, er við fundum að við
vorum komnir út í rúmsjó i jiessari
kænu — út á Atlantsliaf. Við fund-
uin það á því að talsverð alda var
komin, sem ágerðist í sífellu. En
undir morgun birti til og við sáum
land framundan. Þá var nú tekið til
að róa og róa eftir bestn getu, þótt
við værum þreyttir, og jiegar við
loks náðum landi vorum við stein-
uppgefnir. Við lentum við hólma
og hvíldum okkur liar, borðuðum
nokkra skonroksbita, drukkum vatn
úr drykkjariláti okkar, lögðunl svo
af stað aftur, og undir kvöld kom-
um við um borð í okkar gamla
skip, og þá var nú ekki annað eftir
en að komast i kojuna.
Þann 15. október vorum við full-
fermdir, gerðum sjóklárt og tíndum
jiessa fáu fiska, sem við höfðum
veitt, ofan á farminn í lestinni, því
að eitthvað hugboð höfðum við um,
að alt væri þetta seljanlegt á Ítalíu.
Mest hugsuðum við um að kaupa
ávexti þegar þangað kæmi, því að
þá höfðum við ekki sjeð alt sumar-
ið. En sá fiskur komst aldrei til
Ítalíu, eins og síðar verður skýrt frá.
. Við drógum akkerið upp og sung-
um alla okkar sjómannásöngva, því
að nú var almenn gleði yfir því að
sleppa frá þessu kalda, óbygða landi,
og ferðinni lieitið beint lil Genova.
Við höfðum vestanvind alveg á eftir,
svo að við gátum ekki fengið á-
kjósanlegra veður, og' gamla skrifli'ð
okkar (skipið var 40 ára) þaul af
stað undir fullum seglum. En brátt
jókst vindur og sjór, og við urðum
að bjarga hverju seglinu eftir ann-
að, en þess á milli lieilsuðum við
upp á vinkonu okkar, „ungfrú Dælu“,
því að nú var liróið okkar orðið
verulega iekt og þoldi ekki langa
bið án þess að dælt væri.
Þriðja daginn vorum við búnir
að taka öll segl nema yfir- og uiidir-
merssegl, og var nú skriður á þeirri
gömlu — um tíu mílna ferð, og lak
hún þá tiltölulega minst. Fimla
daginn var yfir-merssegl tekið og
þann sjötta iensuðum við fyrir reið-
anum. Þá var síðasta seglið tekið.
Vindurinn var altaf rjett á eftir,
hreinasta fárviðri með jeljagangi.
Milli klukkan 1 og 3 voru allir við
dælurnar og átti önnur vaktin þá
að fara inn klukkan þrjú,en þá var
ekki enn þurt við dælurnar og klukk
an fjögur var eins ástatt. Fundum
við nú að skipið var orðið alvarlega
lekt. Var svo mæld vatnsstaðan i skip-
inu og reyndist þá fimm feta sjór í
lestinni. Við hjeldum svo áfram að
dæla til klukkan tólf um nóttina og
þóttumst þá skilja, að við gætum
lialdið skipinu fljótandi með því að
lialda áfram í sífellu og láta dæl-
urnar aldrei stöðvast. Hjeldum við
svo áfram að dæla alla nóttina, all-
ir til skiftis; stundum var skip-
stjórinn með — hann var stór og
Þarna í ísnum sátum við fastir i átta daga.