Fálkinn - 15.05.1963, Blaðsíða 8

Síðastliðið haust birtist í ýmsum dag-
blöðum sú yfirlýsing frá dr. Forshuvud,
sænskum tannlækni, að Napoleon mikli
keisari hefði látizt úr arsenikeitrun.
Hafði læknir þessi rannsakað hárlokk
úr hári keisarans og hélt hann því fram,
að arsenikið hefði Montholon marskálk-
ur gefið honum inn. Yfirlýsing þessi
vakti talsverða athygli, en menn efuð-
ust mjög um gildi hennar. í fyrsta lagi
hafði læknirinn ekki fært sönnur á,
að hárlokkurinn væri af keisaranum
og í öðru lagi hlaut Montholon aldrei
marskálkstign og í þriðja lagi skýrði
læknirinn ekki frá því, hvert gæti ver-
ið tilefni þessa morðs. — Sagnfræðing-
ar töldu því yfirlýsinguna gripna úr
lausu lofti. En sænski læknirinn lét sig
ekki. Hann gaf út bók um efnið og var
hún þýdd á frönsku af Henry Lachou-
que, frægum rithöfundi. Sú bók varð
til þess, að menn rannsökuðu málið frá
grunni. Lochouque þessi gaf út minn-
ingar Marchands þjóns Napoleons í
tveimur bindum, en annað bindið fjall-
ar einmitt um dvöl Marchands á St. Hel-
enu ásamt keisaranum. Lachougue hafði
rætt ýtarlega við sænska tannlækninn
og eftir þær viðræður og eftir lesning
minninga Marchands telur hann einn-
ig fullvíst, að keisarinn hafi dáið úr
arsenikeitrun.
En áður en yfirlýsingin hafði komið
fram í blöðunum hafði Svíinn fengið
hár af keisaranum til að efnagreina.
Hafði Lachouque fengið honum það í
hendur og taldi það sannað, að hárið
væri af keisaranum. Var hár keisarans
geymt í tveimur pökkum. Var annar
með áletrun Marchands og hafði verið
í eigu hans, en hinn hafði verið eign
Isobey, listamanns nokkurs. — La-
chouque lét dr. Forshuvud hafa hár úr
báðum þessum pökkum. Læknirinn
komst að þeirri niðurstöðu við efna-
greininguna, að arsenik eitrun hefði
orðið Napoleon að bana.
Hér greinir sagnfræðinga og vísinda-
menn á um ýmislegt. Um dánarorsök
Napoleons hafa ýmsar skoðanir verið
látnar í ljós. Margir læknar hafa skýrt
frá því, að Napoleon keisari hafi látizt
úr lifrarbólgu með graftarígerð. Sumir
hafa álitið, að um magasár hafi verið
að ræða. í frönsku læknablaði frá árinu
1941 reit dr. A. Tailhefer grein, þar
sem hann taldi, að Napoleon mikli
hefði látizt úr alvarlegum magasjúk-
dómi, magasári eða magakrabba. Taldi
hann að veikindi þessi hefði byrjað á
litlu bugðu magans og síðan nálgast
neðra magaopið og ollið þar þrengslum
og stíflum.
Hinn frægi sagnfræðingur, Dr. Ga-
niere, ákvað að rannsaka dánarorsök
keisarans nánar og dvaldist í tvo mán-
uði á St. Helenu í því skyni að kynnast
staðháttum, loftslagi og lifnaðarháttum
8 'FÁLKINN
íbúanna. Hann skrifaði mjög athyglis-
verða grein um málið. Nefndi hann þar
öll sjúkdómseinkenni Napoleons, þau
er fi’am komu, meðan hann dvaldist
þar, t. d. lifrartruflanir, höfuðverk,
bjúg á fótum, svefnleysi og óbeit keis-
arans á því að hreyfa sig.
íhugum nú um stund hvernig búið
var að hinum keisaralega fanga á þess-
ari afskekktu ey. Fyrstu þrjú árin, sem
keisarinn var á eynni, stundaði Dr.
Barry O. Meara hann. Læknir þessi
var leystur frá störfum vegna þess, að
hann var grunaður um að vera of
hlynntur sjúklingi sínum. Napoleon var
eftir það lengi án læknishjálpar og
Um dánarorsök Napoleons
hefur margt venS látiS í Ijós.
I þessari grein er máliS rætt
og nýja skoSamr koma íram.
treysti hann því á lækni, sem búsettur
var á eynni og hét dr. Stoköe. Sá hélt
því fram, að keisarinn væri haldinn lifr-
arstækkun eða bólgu. — Napoleon bjó
ekki lengi að hjálp hans. Dr. Anton-
marchi var sendur frá ftalíu til að
stunda hann. Sá hélt því fram, að veik-
indi keisarans stöfuðu af stjórnmála-
legum ástæðum og hið eina, sem hann
þyrfti með væru líkamsæfingar. Lét
hann einnig bera á Napoleon áburð, sem
hans keisaralegu tign logsveið undan,
dældi ofan í hann uppsölulyf, sem
gerðu ástand sjúklingsins enn verra.
Læknir þessi var almennt talinn heimsk-
ur og Napoleon þoldi hann ekki. Napo-
leon hafði eitt sinn sagt við þennan
lækni: „Þegar þið opnið mig og skoðið
innan í mig, þá komizt þið að því, hvað
hefur þjakað mig.“ Það var Anton-
marchi, sem krufði keisarann, og skýrsl-
an sem þá var gerð styður fyllilega
ályktanir Dr. Tailhefer og Dr. Ganiere,
en þeim hafði borið saman um, að bana-
mein Napoleons hafi verið magakvilli,
sem var í eðli sínu krabbamein. Styð-
ur það og þessa skoðun, að faðir Napo-
leons, Charles Bonaparte lézt úr krabba-
meini árið 1785.
Víkjum nú sögunni til Englands árið
1960. Þar sýndi enskur læknir prófess-
or René Leriche maga úr manni. Maga
þennan sagði sá enski vera úr Napoleon
og var hann algjörlega heilbrigður. Dr.
Ganieré skýrði atburð þennan rækilega.
Kvað hann vera úr Hunt safninu, en
sem þangað hafði komizt úr eigu sir
Hastley Cooper, en honum hafði gefið
dr. Barry O’Meara. En hann yfirgaf
St. Helenu 3 árum áður en keisarinn
dó. Þannig var loku fyrir það skotið, að
maginn hefði verið úr Napoleon.
Rit sænska tannlæknisins, dr. Fors-
huvud, hefur að geyma allmikið sagn-
fræðilegt efni, enda hefur hann haft
aðgang að skjölum, sem rituð voru af
mönnum, sem dvöldust með keisaran-
um í útlegðinni. Er þar víða lýst veik-
indum keisarans. En svo virðist, sem
höfundurinn hafi komizt að niðurstöðu
áður en hann byrjaði á verkinu. Les-
andinn lifir í arsenik mettuðu andrúms-
lofti. Allir, sem veikjast, eru áreiðan-
lega með arsenik eitrun og eftir því að
dæma, hefur arsenik verið flutt til eyj-
arinnar í tunnutali. En höfundur minn-
ist ekki á, hvernig eitrið hafi verið flutt
inn og gleymir því, hve stranglega
Bretar vöktuðu eyjuna. Höfundur kem-
ur brátt að því hverjum dauði Napole-
ons hafi verið ábati. Hann útilokar
brezku stjórnina en beinir grun lesenda
að Bourbonum, konungsættinni frönsku
sem var mjög í nöp við Napoleon, enda