Fálkinn - 15.05.1963, Blaðsíða 14

Þegar
alþingi
islendinga
var rofið
í fyrsta
sinn
' - lájA
iigilljiíimi

mHlmm
wBmm
• •• • ' v
» ,,,,,,.

... ■ ■■ "■■■"

/7:; :7f, >'■
whíllmlii.
Á áttunda tug síðustu aldar öðluðust
íslendingar þýðingarmikil réttindi í
sjálfstæðisbaráttunni. Með stjórnar-
skránni 1874 var lagður grunnurinn að
aukinni sókn þjóðarinnar til fulls frels-
is. Barátta Jóns Sigurðssonar hafði
leitt til sigurs, þó enn væri langt í land
til fullkomins sigurs. Jón Sigurðsson
sá þegar í upphafi, að ýmsir agnúar
voru á stjórnarskránni. Hann talar um
hana sem „góða byrjun“ í grein í And-
vara sumarið 1874.
Framsýnustu stjórnmálamenn lands-
ins voru alls ekki ánægðir með skipun
málanna og árangurinn af tilskipunum
og lögimum, er fengust fyrir helming
áttunda tugs aldarinnar síðustu. En þeir
létu kyrrt liggja um stund, fóru hægt
í sakirnar, enda urðu litlar breytingar
á skipun alþingis í kosningunum næstu.
Einnig ber þess að gæta, að eftir unn-
inn áfanga, þarf nýjar baráttuaðferðir
og annan áróður. Auk þess stóð svo á,
að þeir, sem skellegastir höfðu verið
og staðið lengst í fylkingarbrjósti, voru
að hverfa af sviðinu. Fyrstu árin eftir
að stjórnarskráin tók gildi, var fremur
lygnt í íslenzkum stjórnmálum. Það
14 FÁLKINN
var eins og hlé að afstöðnu miklu veðri.
En það leið ekki á löngu, þar til kom
fram á alþingi frumvarp til endurskoð-
unar stjórnarskrárinnar og átti eftir að
hreyfa svo við íslenzkum stjórnmálum,
að þau urðu á næstu áratugum allt
önnur, færðust í líkt horf og var í þró-
uðustu þingræðislöndum. Skarð Jóns
Sigurðssonar, foringjans mikla, var
fyllt á alþingi. En flutningsmaður
endurskoðunarinnar varð arftaki hans
og reyndist í þeim sessi dugmikill.
Benedikt Sveinsson var fæddur á
Sandfelli í Öræfum 20. janúar árið
1826. Faðir hans síra Sveinn var fátæk-
ur prestur, sonur Benedikts prests
Sveinssonar í Hraungerði í Flóa. Móðir
Benedikts var Kristín Jónsdóttir frá
Esjubergi á Kjalarnesi, Örnólfssonar.
Að Benedikt stóðu miklar gáfuættir.
Formóðir hans, Anna, kona síra Sveins
í Hraungerði, var systir Jóns Eiríks-
sonar í Kaupmannahöfn, eins mesta
brautryðjanda um framfarir íslands á
18. öld.
Benedikt var mikill skapmaður, eins
og hann átti kyn til, skarpur og fylginn
sér. Hann komst ekki til náms, fyrr en
um tvítugt, sakir efnaleysis. Árið 1850
lenti hann í uppreisninni gegn rektor
latínuskólans, Sveinbirni Egilssyni
skáldi, og fekk ekki að ganga undir
próf. En skömmu síðar þreytti hann
stúdentspróf, ásamt tveim öðrum, sem
báðir féllu, en Benedikt náði prófi,
þrátt fyrir það, að allt var gert til að
koma honum á kné. Síðan sigldi hann
til háskólans í Kaupmannahöfn og lauk
þaðan lagaprófi með glæsileik. Árið
eftir var hann skipaður dómari við
landsyfirdóminn, og þótti það mikill
frami. Hann kvæntist Katrínu Einars-
dóttur frá Reynistað í Skagafirði, og
var hún miklu yngri en hann. Hjóna-
band þeirra varð ekki farsælt, enda
áttu þau lítt skap saman, bæði stórlynd
og stórráð. Þau slitu samvistum.
Benedikt lenti í deilum við dönsku
stjórnina og var vikið frá embætti árið
1870. Síðan varð hann um skeið embætt-
islaus. En sumarið 1874 var honum
veitt Þingeyjarsýsla. Hann hóf þing-
mannsferil sinn sem konungkjörinn
þingmaður árið 1861. En árið 1865 var
hann kjörinn alþingismaður Árnesinga.
Hann var alþingismaður til dauðadags,