Fálkinn - 09.12.1963, Blaðsíða 50

Búsáhöld
Skrautmunir
Gjafavörur
á fyrstu
hún greip í skelfingu um hjarð-
stafinn; síðan var eyða í hugs-
anir hennar, hún riðaði og féll
og brotnaði í þúsund mola við
fætur elskhuga síns. í fyrstu
fannst honum sem hann myndi
einnig deyja, en svo hagræddi
hann sér og kom skipan á hugs-
anir sínar, og þegar hann skildi
hvernig þetta hafði allt gerzt
yppti hann öxlum. „Konur
eru alltaf eins,“ sagði hann
„Þær halda að þær séu að
hugsa þegar þær eru aðeins að
gera sér óþarfa áhyggjur, og
vilja láta líta svo út sem þær
hafi dómgreind, en þær eru
aðeins þrasgjarnar og sífellt
með fánýtar hártoganir." Og
hann stillti fiðlu sína um leið
og hann leit út undan sér til
litlu gipsstyttunnar af Psyche.
Ljón til Afríku
Framhald af bls. 17.
kartöflupest eyðilagði uppsker-
una. Hveitið var eftir sém áð-
ur flutt úr landi, ensku óðals-
eigendurnir sýndu enga misk-
unn. Á fjórum árum dóu 700
þúsund manns úr hungri en
800 þúsund flýðu land. Mann-
talið 1851 sýndi að landsmönn-
um hafði fækkað um tvær
milljónir.
Nærri má geta að lítill upp-
reisnarhugur hafi verið í þess-
um þjakaða lýð. Þó var gerð
tilraun til byltingar á þessum
árum, dauðadæmd frá upphafi.
En minningin þeirra sem enn
stóðu, lifir þó enn þá. Þá var
í fyrsta sinn dreginn að hún
sá fáni sem nú blaktir yfir
frjálsu írsku landi: grænn,
hvítur og gulrauður.
Þegar heimstyrjöldin fyrri
stóð sem hæst þótti ýmsum
tækifærið komið til að velta
af sér hinu enska oki. England
átti þá fullt í fangi á öðrum
vígstöðvum. Roger Casement
var sendur á laun til Þýzka-
lands að leita liðsinnis þeirra
og skera upp herör meðal
írskra stríðsfanga í þýzkum
fangabúðum, þeirra sem barist
höfðu í liði Breta. Casement
var sannfærður um sigur
Þýzkalands í styrjöldinni. Hann
komst þó fljótt að raun um að
Þjóðverjar vildu setja eigin
hag sinn á oddinn þótt þeir
byðu fram hjálp sína. Vonsvik-
inn hélt Casement heim-á leið
í þýzkum kafbát en var hand-
tekinn af Bretum skömmu eftir
landgönguna. Hann var flutt-
ur langa leið til Dyflinnar á
opinni hestakerru og er það til
marks um áhugaleysi og sljó-
leika alþýðunnar að engin til-
raun var gerð til að frelsa
hann á leiðinni og hefði það
þó verið harla auðveldur leik-
ur.
Þjóðverjar höfðu látið til-
leiðast að senda birgðaskip
hlaðið vopnum og hergögnum
til írlands en enskt herskip
kom því í opna skjöldu á ír-
landshafi og skipstjórinn þýzki
sá sér þess kost vænstan að
sprengja skipið í loft upp.
í Dyflinni var allt reiðubúið
til uppreisnar þegar þær fregn-
ir bárust að Casement væri
fangi og vopnaskipið komið á
hafsbotn. Það varð strax Ijóst
að óðs manns æði væri að hefja
uppreisnina. En Patrick Pearse,
ljóðskáldið unga, var ekki af
baki dottinn. Hann stefndi
saman liði sínu á páskadags-
morgunn árið 1916. Uppreisn-
armenn höfðu vænst þess að
minnsta kosti 1000 manns
mundu mæta til þátttöku og
ráðgert var að ná á sitt vald
öllum helstu byggingum og víg-
stöðvum Breta í Dyflinni. En
það var fámennur hópur, sem
kom saman þennan morgun,
aðeins 500 manns, ungt fólk,
listamenn, menntamenn og fá-
einir af öðrum stéttum. Þessi
þunnskipaða fylking hóf von-
lausa baráttu gegn ofureflinu.
Engrar hjálpar var að vænta
frá borgurunum í Dyflinni, í
þeirra augum voru uppreisnar-
menn óaldarlýður og hermdar-
verkamenn. Enda fór svo að
ekki tókst að vinna neitt það
vígi sem ætlað var nema póst-
húsið. Þar af tröppunum las
Patric Pearse hina frægu sjálf-
stæðisyfirlýsingu.
Það má undrun sæta hversu
lengi þessi fámenni hóþur
föðurlandsvina, lítt búinn vopn-'
um og fáum studdur tókst að
halda í fullu tré við hersveit-
ir Breta. Nokkra daga mátti
kalla að uppreisnarmenn réðu
borginni. En Bretar voru fljót-
ir að átta sig og hvert herfylk-
ið af öðru þrammaði inri í
Dyflinni, þeir fikruðu sig eftir
aðalgötum borgarinnar þuml-
ung fyrir þumlung, hvert hús-
ið á fætur öðru var lagt í rúst-
ir, Kárlar, konur og börn um-
svifalaust skotið hvar sém sást
lífsmark. Að lokum gáfúst upp-
reisnarmenn upp. Skotfæri •
þeirra voru á þrotum, flestir
þeirra fallnir, föðurlandsástin
ein varð ekki frá þeim tékin.
Einna lengst veitti mótspyrnu
stærðfræðikennari einn sem
ásamt liði sínu hafði járnbraut-
arstöð á valdi sínu. Hann hét
Eamon de Valera og í dag er
hann forseti lýðveldisins.
Sennilega hefði þessi upp-
UNDIRFÖT OR NYLON OG PRJONASILKI
CERE3, REYKJAVIK